Deepfake’lerin Yarattığı, Teknolojinin Çözemeyeceği 3 Tehdit

Diyelim ki elimizde Deepfake Anlamakinatör isimli bir makine var ve rastgele bir deepfake görüntüsünü, ne kadar âlâ olursa olsun deepfake olarak işaretleyebiliyor. Ayrıyeten bu aygıtın işaretlemediği her görüntünün da gerçek olduğu biliniyor. Yani kesin ve kusursuz bir halde görüntüler ayrılabiliyor. 

Pekala bu icat bize deepfakeler ile gayrette kâfi olacak mıdır? Altı ay içerisinde çok gerçekçi deepfake görüntülerin ortaya çıkabileceği söyleniyor. Yani 2020 yılındaki ABD başkanlık seçimleri, uydurma görüntülerin savaş alanına dönüşebilir. Teknoloji uzmanları bu bahse olağan ki “ateşe ateşle karşılık verelim” halinde (ya da teknolojiye teknolojiyle) yanaşıyorlar. Facebook ve Microsoft, ABD Hükümeti’nin takviyesiyle ‘medya olay yeri inceleme’ geliştirmeye çalışıyor. Google’ın araştırmalar için devasa bir bilgi tabanı var. 

Deepfake yeni bir teknik olsa da, oluşturduğu geçersiz bilgi yayma ve birilerine ziyan verme tehdidi her vakit bulunuyordu. Kusursuz bir makine her şeyi yakalasa da işin bu boyutunu yakalayamıyor. 

Sorun #1- Deepfake detektörleri içerikleri değerlendiremez

Ülkemizin bir noktada deepfake’e en yakın içeriklerini yapan, geçtiğimiz yıllarda kaybettiğimiz tiyatro sanatkarı Levent Kırca olmuştur. O periyotta plastik makyajla pek çok ismi canlandıran tiyatrocunun imajlarının geçersiz olduğunu hepimiz biliyorduk. Bugün misal bir imaj deepfake ile oluşturulduğunda yapılacak olan detektör, bunun makûs gayeli mı olduğunu, yoksa mizah hedefli ya da kurgusal bir şey mi olduğunu anlamayacaktır. Profesör Kate Klonick, fazla otomasyonun yanlışlı kararlar yahut sansüre sebep olacağını belirtirken kurgu, mizah ve palavra haber ortasındaki farkın felsefik olduğunu söylüyor. 

Bu durumun tahlili olarak moderasyonun uygunlaştırılması, bazen de yanlışsız olanı yapmak için bir şeyleri kaybetmenin göze alınması gerekiyor. Daha eğitimli ve daha yetenekli moderatörlerin yetiştirilmesi gereklidir. 

Sorun #2- Deepfake detektörleri, en çok gereksinimi olanları korumayabilir

Yeni bir teknoloji birinci çıktığı vakit, berbat niyetli kullanımları birinci olarak toplumsal açıdan zayıf durumda görülen bireyleri amaç alır. Photoshop teknolojisi doksanlı yıllarda birinci sefer hayatımıza girdiğinde, çeşitli bayanların yüzleri yetişkin sinemalarındaki bayanların vücutları üzerine yerleştirilerek karalama kampanyaları yapılmıştı. Sonuç? Kimse bu hususta bir şey yapmadı, ta ki tehdit herkese yönelene kadar. Miami Üniversitesi’nden Mary Anne Franks, “Rızası olmayan bayanların cinsel sömürüsü meselesine gereğince dikkat etseydik, o vakit bu mevzuyla başa çıkmakta toplumsal, türel ve kültürel manada şu an daha uygun noktada olurduk” diyor. 

Bu bahiste ne yapılabilir? Birinci olarak bu üslup içerikler yapabilecek olsak dahi yapmamak işin birinci adımı. İkincisi de bu bahiste yardımcı olabilecek bir teknoloji geliştirebiliyorsak bunu herkesin kullanımına açmak. 

Sorun #3- Deepfake tespit edilene kadar kurban için çok geç olabilir

Öncelikle, bir kez bir haber yayıldıktan sonra o haberin yanlış olduğu bilgisi tıpkı süratte yayılmıyor. En kolay örnek, ülkemizde yapılan çabucak her palavra haberi herkes duyarken kimse haberlerin doğruluğunu denetim eden tertiplere bakmıyor. Ülkemizde bu maksatla kurulmuş pek çok site ve sivil toplum kuruluşu var. 

Ayrıyeten, bir kişinin manzaralarını isteği dışında kullanmanın pek de önemli yaptırımları bulunmuyor. Bu hususta da yasal düzenlemeler yapılması gerektiği düşünülüyor. 

Bu probleme karşı bir tahlil olarak, dijital sahtecilik cürmünün da tanımlanması gerekiyor.