Dünya Bankası’ndan Türkiye iktisadına dayanak açıklaması! Sayı 35 milyar dolara çıkacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün Türkiye iktisadının 3 yıllık yol haritası niteliğindeki Orta Vadeli Programı (OVP) açıkladı. Bu hafta Dünya Bankası‘nın mevcut 17 milyar dolarlık takviyesine ek olarak 18 milyar dolar daha dayanağını harekete geçirmek üzere Türkiye hükümetiyle görüştüğü haberleri gündemde yer aldı.

DÜNYA BANKASI YÖNETİCİSİ SORULARI YANITLADI

Dünya Bankası Türkiye Ülke Yöneticisi Humberto Lopez, Bankanın Türkiye’nin ekonomik siyasetlerine ait değerlendirmelerine, Dünya Bankası Kümesi’nin Türkiye’deki faaliyetleri ve gelecek yıllar için planlarına ait sorulara karşılık verdi.

Soru: Sayın Lopez, geçtiğimiz haftalarda Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın idaresi mali ve nakdî alanda çeşitli ekonomik önlemleri uygulamaya koydu. Dünya Bankası Kümesi’nin bu önlemler hakkındaki görüşü nedir?

Lopez: Görüşme fırsatı verdiğiniz için çok teşekkür ederim. Dünya Bankası’nın, idarenin ekonomiyi istikrara kavuşturma ve mevcut makro dengesizlikleri giderme gayretlerini memnuniyetle karşıladığını söylemenin hakikat olacağını düşünüyorum. Geçtiğimiz 20 yıl boyunca Türkiye’nin ekonomik performansı çok uygundu ve bu durum nüfusun ömür standardında kıymetli iyileşmelere yol açtı. Fakat, yüksek enflasyon oranları, çok pahalı döviz kuru ve 6 Şubat sarsıntılarıyla ilgili harcama gereksinimlerinden kaynaklanan mali baskılar bu sicili riske atmaktadır. Bu bağlamda, Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan para siyasetinin sıkılaştırılması, bozucu mali düzenlemelerin gevşetilmesi, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından mali açığı azaltmaya yönelik mali gelir önlemlerinin hakikat tarafta atılmış adımlar olduğuna inanıyoruz. Liradaki bedel kaybı nedeniyle kısa vadede enflasyonun arttığını görmek mümkün olsa da uzun vadede yüksek büyümenin sağlanması için enflasyonun düşürülmesi kilit değer taşımaktadır.

“MERKEZ BANKASI TARAFINDAN UYGULANMAKTA OLAN KADEMELİ YAKLAŞIM UYGUNDUR”

Soru: Birtakım siyaset analistleri, idarenin ve bilhassa de Merkez Bankası’nın daha kararlı adımlar atması ve enflasyonu düşürmek için daha süratli hareket etmesi gerektiğini savunuyor. Siz bu bahiste ne düşünüyorsunuz?

Lopez: Bizim görüşümüze nazaran, Merkez Bankası tarafından uygulanmakta olan kademeli yaklaşım uygundur. İkiz açıklar, negatif gerçek faiz oranları ve yüksek enflasyon üzere makro dengesizlikler, bilhassa döviz ve finans dallarındaki çarpıklıklar ve enflasyon beklentilerinin denetim altına alınmasına karşı çok kıymetli bir para ünitesi için döviz kuru istikrarının yine sağlanması üzere çelişkili siyaset maksatlarının birleşimi göz önüne alındığında, piyasaların ve daha genel olarak iktisadın yeni siyaset tedbirlerinin uygulanmasına nasıl reaksiyon verdiğini test etmeye imkan tanıyacağı için kademeli bir ardışık yaklaşım gerçek yaklaşım olarak görünmektedir. Bu görüş yalnızca faiz oranlarındaki ayarlamalara değil, birebir vakitte makro istikrarı güçlendirmek ve para siyaseti müdahalelerinin aktifliğini artırmak için kritik ehemmiyete sahip olan bozucu makro ihtiyati önlemlerin kaldırılmasına yönelik eforlara da atıfta bulunmaktadır. Görünen o ki piyasalar da bu görüşe katılıyor çünkü Merkez Bankası’nın birkaç hafta evvel açıkladığı faiz artışının akabinde ülkenin risk primi Eylül 2021’den bu yana en düşük düzeye geriledi ve 5 yıllık CDS’ler şu anda 370 baz puan civarında.

“YAPISAL GÜNDEMİN UYGULANMASI KONUSUNDA HÜKÜMETİN…”

Soru: Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Ekonomi Uyum Şurası üyelerinin iştirakiyle dün düzenlenen toplantıda Türkiye iktisadının 3 yıllık yol haritası niteliğindeki OVP açıklandı. Kelam konusu doküman hakkındaki görüşleriniz nelerdir?

Lopez: OVP’nin hükümetin makroekonomik istikrar gayretlerinin temelini oluşturacak siyasetlere ait geniş bir bakış açısı sunduğunu düşünüyorum. Lakin önümüzdeki haftalarda ve aylarda hükümetin açıklanan birtakım önlemleri daha spesifik hale getirmesi gerekeceğini de düşünüyorum. Dünya Bankası Kümesi’nin bakış açısından ekleyebileceğim tek şey, yapısal gündemin uygulanması konusunda hükümetin eforlarını desteklemeye hazır olduğumuzdur.

“DEPREMDEN ETKİLENEN BÖLGELERE DESTEK”

Soru: Dünya Bankası Kümesi’nin Türkiye’de 17 milyar dolarlık yatırım programları olduğuna dair gündemde haberler yer alıyor. Bu mevzuyu ayrıntılandırabilir misiniz?

Lopez: Nitekim de Dünya Bankası Kümesi’nin Türkiye’de, ülke ile kurumumuz ortasındaki eksiksiz iştiraki yansıtan büyük bir programı var. Halihazırda, 17 milyar doların üzerinde uygulama etabında olan operasyonlarımız bulunmaktadır. Bunlar, Dünya Bankası’nın hükümet ile çalışan kısmı olan Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası’nın (IBRD) 10,9 milyar dolar, özel bölüm ile çalışan Milletlerarası Finans Kurumu’nun (IFC) 4,7 milyar dolar, Dünya Bankası Kümesi’nin garantiler sunan kısmı olan Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA) ise yaklaşık 2,3 milyar dolar taahhüdü bulunmaktadır. Programımız hem kamu hem de özel dal faaliyetlerine ve operasyonlarına odaklanan epey geniş bir yelpazeye sahip olup, zelzele sonrası toparlanma ve yine yapılanma eforlarına takviye, iklim değişikliğinin azaltılması ve adaptasyon, sürdürülebilir altyapı, bayanlar, gençler ve hassas kümeler, ihracat ve istihdam yaratma, başta KOBİ’ler ve ihracat kesimi olmak üzere özel kesim için finansmana erişim ve özel sermaye mobilizasyonu mevzularını içermektedir.

Dünya Bankası Türkiye Ülke Yöneticisi Humberto Lopez.

Soru: Birkaç ay evvel Dünya Bankası Kümesi, Türkiye’deki zelzelelerin akabinde toparlanmayı desteklemek için kimi operasyonları onayladı. Dünya Bankası Kümesi’nin bu hususta neler yaptığını anlatır mısınız?

Lopez: Dünya Bankası Kümesi’nin 6 Şubat sarsıntılarına verdiği karşılık portföyümüzde açıkça görülmektedir. Geçtiğimiz haziran ayında IBRD, etkilenen bölgelerin belediye altyapısını yine inşa etmesine, halka sıhhat hizmetleri sağlamasına, kırsal konutları tekrar inşa etmesine ve istihdam düzeylerinin korunabilmesi için KOBİ’lerin doğal afetten kurtulmasına yardımcı olacak 1,45 milyar dolarlık iki operasyonu onayladı. Temmuz ayında ise IFC, özel dalın ve iktisadın süratli bir halde toparlanabilmesi için bu bölgelerde krediye erişimi düzgünleştirmek üzere finans kesimine kaynak aktaracak 600 milyon dolarlık bir operasyonu onayladı. MIGA da Gaziantep’te sıkı sismik standartlara nazaran inşa edilen ve günde 19 bin hastaya hizmet vermesi beklenen bir hastanenin üretimine yardımcı olan garantiler sağlayarak bu eforun bir kesimi olmuştur. Ayrıyeten zelzeleden etkilenen bölgelerde okulların tekrar inşasına yardımcı olmak ve tarım kesimini desteklemek için yeni operasyonların hazırlanması üzerinde çalışıyoruz.

YAKLAŞIK 35 MİLYAR DOLARLIK MALİ PAKET

Soru: Geleceğe baktığımızda, Dünya Bankası’nın Türkiye’de taahhüt etmeyi planladığı bildirilen 18 milyar dolar hakkında neler söyleyebilirsiniz? Banka’dan ne bekleyebiliriz? Dünya Bankası önümüzdeki aylarda Türkiye’ye nasıl eşlik edecek?

Lopez: Hakikaten de ekonomiyi istikrara kavuşturacak siyasetlerin uygulanmasında Türkiye’ye eşlik etmeye kararlıyız. Devam etmekte olan 17 milyar dolarlık programımıza ek olarak, önümüzdeki üç yıl içinde Dünya Bankası Kümesi İdare Konseyi’ne 18 milyar dolarlık yeni operasyonlar hazırlamayı ve sunmayı öngörüyoruz. Bu ölçü hükümete direkt kredi verilmesini ve özel dala dayanak verilmesini kapsamaktadır. Türk özel bölümüne yönelik takviye, direkt yatırım, garantiler ve yaklaşık 5 milyar dolarlık ticari finansmanın harekete geçirilmesi yoluyla bunun üçte ikisi kadar olabilir. Hasebiyle, Banka Kümesi İcra Yöneticilerinin farklı operasyonları onaylamasına bağlı olarak, tüm finansman araçları dikkate alındığında bu, yaklaşık 35 milyar dolarlık süreksiz bir toplam mali paket manasına gelmektedir. Bu paket, idarenin makroekonomik istikrarı yine tesis etmek için gösterdiği güçlü kararlılığa ve daha da kıymetlisi attığı adımlara karşılık vermektedir. ve bu paket, Dünya Bankası Kümesi’nin özel bölüm kolu aracılığıyla kaynakları harekete geçirme kabiliyetinden yararlanmaktadır. Dünya Bankası programı açısından, halihazırda etkin olduğumuz öncelikli alanlara ve bilhassa de bu yaz yaşanan rekor sıcaklıkların da gösterdiği üzere çok aktüel bir sorun olan iklim değişikliğine katılımımızı sürdürmeyi öngörüyoruz.

Soru: Türkiye’de ilgilendiğiniz, takip ettiğiniz dallar, alanlar var mı?

Lopez: Ülkedeki mevcut duruma cevap olarak, ihracat kesimi üzere başka birtakım alanlardaki katılımımızı da derinleştirmeyi planlıyoruz. IBRD grubumuz halihazırda kısmi kredi garantisini araştırıyor, MIGA ticaret finansmanı için kısa vadeli garantiler mümkünlüğünü kıymetlendiriyor ve IFC, yatırım fırsatlarına bağlı olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yanı sıra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat kesimini desteklemek için müdahaleleri kıymetli ölçüde genişletmek istiyor. Ülkedeki mevcut duruma cevap olarak, ihracat dalı üzere başka kimi alanlardaki katılımımızı da derinleştirmeyi planlıyoruz. IBRD takımımız halihazırda kısmi kredi garantisini araştırıyor. MIGA ticaret finansmanı için kısa vadeli garantiler mümkünlüğünü pahalandırıyor. IFC ise yatırım fırsatlarına bağlı olarak, ticaret ve tedarik zinciri garantilerinin yanı sıra uzun vadeli finansman yoluyla ihracat kesimini desteklemek için müdahalelerini kıymetli ölçüde genişletmek istiyor.