Erbil Tuşalp Gazetecilik Günleri, ‘Felaket Gazeteciliği’ Başlığıyla Bursa’da Düzenlendi

ZEHRA DEĞİRMENCİ/SİBEL KAHRAMAN

Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakfı (TAKSAV) tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen Erbil “Tuşalp Gazetecilik Günleri” Bursa‘da gerçekleştirildi. Bu yıl ki mükafatın sahibi gazeteci Hale Gönültaş, “Gazetecilik yalnızca haber yazmak değildir. Gazetecilik faziletli, unsurlu olmaktır, pek çok bedeli barındırmaktır. Bunların bütünü olduğu vakit gerçek gazetecilik yapılır ve hakikat haber ortaya çıkar. Erbil Tuşalp bunların hepsinin bütünüydü. Entelektüel gazeteciliğin ötesinde aydındı. Çok şey öğrendim kendisinden” dedi.

TAKSAV tarafından bu yıl üçüncüsü düzenlenen Erbil Tuşalp Gazetecilik Günleri, ‘Felaket Gazeteciliği’ başlığıyla 8-9 Eylül’de Bursa‘da gerçekleşti.

TAKSAV Salonu’nda aktifliğin birinci gününde gazateci Doğan Tılıç, ‘Çatışma Alanlarında Gazetecilik ve Sorumluluk’ başlıklı söyleşi gerçekleştirdi. Aktifliğin ikinci gününde Uğur Mumcu Sahnesi’nde Coşkun Aral, ‘İki Göz, İki Şahit ve Dünyayı Sarsan Olaylar’ başlıklı sunumda farklı ülkelerdeki tecrübelerini fotoğraflarla paylaştı.

“DOĞRU ALANDA GAZETECİLİĞİN YAPILAMAMA NEDENİNİ YURT DIŞINDA ÖĞRENDİM”

Fotoğraflarla doküman olsa bile hafızası makûs bir toplumda yaşadıklarını belirten Aral, şöyle konuştu:

“Haberin haber olmaktan çıkarıldığı, çok okunması için başlıklarla gazete çıkarmanın gerekli olduğu bir ülkede balık baştan kokuyor. Dünyada da ciddiye alınmayan komik gazeteler var.

Türkiye’den dünyaya haberleri ciddiye alınan gazetecilerin sayısı azdı. Hakikat alanda neden gazetecilik yapılamıyor yurt dışında öğrendim. Ölçüsüz değil kontaklar kurarak, araştırma yaparak haber yapıldığında dünya sizi ciddiye alıyor. Git, görün, gel değil. Türkiye’de uzun vakittir en çok okunan gazete Posta’ydı. Nedenini hiç sorguladık mı? Zira hiçbir vakit haber tam haber değildi. Başlık olarak verilirdi.”

Etkinliğin devamında gazeteci Erbil Tuşalp’ın hayat öyküsünün anlatıldığı görüntü gösterimi gerçekleştirildi.

‘Felaket Gazeteciliği’ başlığıyla düzenlenen panel TAKSAV Lideri Prof. Dr. Selçuk Candansayar moderatörlüğünde; Faruk Bildirici, Hale Gönültaş, CHP Bursa Milletvekili ve Halk Sıhhati Uzmanı Prof. Dr. Kayıhan Pala ve Doğan Tılıç’ın konuşmalarıyla yapıldı.

“İNSANLARIN ACILARINI İNSANCIL FORMDA HABER YAPMAMIZ LAZIM”

Gazeteci akademisyen Doğan Tılıç, “Felaket coğrafyasında dolaşan gazeteciler iktidar gözlüğüyle dolaşıyorlar. Orada iktidar gözlüğüyle dolaşmamaya uğraş eden arkadaşlar için tecrübesiz olduğunu gördük. Felaket şartları palavra haberin fabrikatörleri için bir fırsata dönüşüyor. Bu türlü vakitlerde beşerler dehşet manzaraları sorgulamadan kabullenmeye daha yatkın hale geliyorlar” diye konuştu.

Felaket haberlerinin merkezinde insanların acılarının olduğunu söyleyen Tılıç, “İnsanların acılarını haberleştirmemiz lazım. Bunu insancıl bir formda yapmak lazım. Felaket durumlarında his öne çıkıyor, akıl geri çekiliyor. En büyük tehlike bu. Temelde olması gereken eleştirel akıldan mahrum olmak aslında mesleğin vefatı demek” dedi. “Şubat zelzelesinde yaşanan gerçekleri ne kadar öğrendik? Medya gerçekleri ne kadar kurban etti” diye soran Tılıç, felaket haberciliği dersinin okullarda ya da okul dışı kurumlarda uzmanlık alanı olarak verilmesi gerektiğini söz etti.

Konuşmasında 6 Şubat sarsıntıların yapılan haberlere değinen Tılıç, “Bizim felaket haberciliğinde mucize kurtuluşlar haberlerinden uzaklaşıp kimlerin çıkar sağladığını merkeze almak durumundayız. Sarsıntılardan sonra sorulması gereken sorular var. Yardım paraları nereye gitti? Bu felaket hangi insan sorumluluğu ya da sorumsuzluğu sonucu ortaya çıktı? Ölümlerin, hasarların bu kadar büyük olmasının nedeni yolsuzluk ve kayırmacılık mı? Zira gördük ki zelzelede ölümlerin yüzde 83’ü yolsuzluğun sistematik olarak yerleştiği ülkelerde olmuş. Felaket sonrasında ne tıp halk sıhhati problemleri ortaya çıkabilir? Felaketten çıkar sağlayanlar oldu mu? Bu sorulara yanıt aramayan felaket haberciliği, felaket haberciliği değil öbür bir şeydir” diye konuştu.

“FELAKET HABERCİLİĞİNİN KONUSU YALNIZCA SAVAŞLAR YA DA AFETLER DEĞİLDİR”

Kendisinin mesleğe başladığı periyotlarda bayan gazetecilerin alana çok fazla sürülmediğini aktaran gazeteci Hale Gönültaş, kendisinin o devirde Türk Silahlı Kuvvetleri’nin haberlerini takip ettiğini söz etti. Savaşa, çatışmalara ve felaketlere bayan bakış açısıyla bakmaya yönelik bir karar aldıklarını söyleyen Gönültaş, o periyot bayan general olmaması üzerine haber merkezinde yürütülen tartışmada bunun nedeninin hiçbir bayanın bir canlının ölmesini istemeyeceği sonucuna vardıklarını aktardı.

“AFET PLANLARINA UYULSAYDI 6 ŞUBAT’TA DAHA AZ İNSAN HAYATINI KAYBEDERDİ”

CHP Bursa Milletvekili ve Halk Sıhhati Uzmanı Prof. Dr. Kayıhan Pala, Dünya Sıhhat Örgütü tarafından acil durumlar olarak isimlendirilen, olağan dışı durumlara bakarken öncelikle bu türlü bir durumun öngörülüp görülmediğini, öngörüldüyse buna dair operasyonel bir hazırlığın var olup olmadığını hem toplumun hem de medyanın gündemine alması gerektiğini söyledi.

Pala, 6 Şubat sarsıntılarına değindiği konuşmasında her ilin AFAD tarafından ‘İl Afet Risk Azaltma Planı’ (İRAP) olduğunu söyleyerek, bu planlara uyularak afetlere yönelik riskler azaltılsaydı, 6 Şubat’ta mevt ve yaralanma oranlarının daha az olacağını söyledi. Pala, “Kentlerin ne ölçüde dirençli kentler olduğunu tartışmalıyız. ‘Yüzyılın afeti’ denildi ancak bu türlü bir şey yok. Tabiat olaylarını afete çeviren üç yapı var; merkezi idare, lokal idare, yurttaşların kendisi” diye konuştu. Pala, kamusal müdahalenin daha süratli bir biçimde olması için dataların toplanması, bu bilgilerin toplumla paylaşılması gerektiğini aktardı.

‘BİR ÜLKEDE ASIL FELAKET MEDYANIN KÖRLEŞMESİDİR’

Medya Ombudsmanı Faruk Bildirici, ülkede çok sayıda felaket yaşanırken felaket haberciliği olmadığını söyledi. Bildirici, “Felaket gazeteciliğini bırakın gazeteciler bile bu ülkede felaket karşısında kendilerini koruyamaz haldeler. Kendi hakkını bile savunamayan bir meslek var. Gazete çalışanlarının çok azı sendikalı şu anda” diye konuştu. Gazeteciliğin bir ekip oyunu olduğunu belirten Bildirici, “Haber merkezi çok değerli. Erbil abinin bana öğrettiği, bir gazetecinin çantası daima hazır olur. Çantasında yedek bataryasından iğnesine, ipliğine kadar her şey olur. Gazeteci bir yere gittiğinde merkezden daima yönlendirilir. Haberler editoryal denetimden geçmediği için bir dolu yanlışla piyasaya sürülmüş oluyor” dedi. Haberlerde travma yaşayan insanlara olan yaklaşım nedeniyle insanların yasını tutamaz hale geldiğini tabir eden Bildirici, “Bir ülkede asıl felaket medyanın körleşmesidir. Bence biz o denli bir felaket yaşıyoruz. Biz gazetecilerin yapması gereken çok şey var” dedi.

Panelin akabinde bu yıl mükafatın sahibi gazeteci Hale Gönültaş’a mükafatını Nilüfer Belediye Lideri Turgay Fazilet takdim etti.

“TÜRK MEDYASI FELAKET HABERCİLİĞİ KONUSUNDA EPEY DENEYİMLİ”

Erbil Tuşalp ismine düzenlenen merasime konut sahipliği yapmaktan memnunluk duyduklarını söyleyen Fazilet, ilerleyen süreçlerde de benzeri çalışmalara konut sahipliği yapmaktan memnunluk duyacağını lisana getirdi.

Erdem, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Erbil Tuşalp kalemini daima dik tutan ve fikirlerinden de taviz vermeyen araştırmacı gazeteciliğin kıymetli isimlerinden biri. Birebir anlayışla mesleğini sürdüren ve bu yıl mükafata kıymet görülen çok kıymetli Hale Gönültaş’ı yürekten kutluyorum. Bu yılki buluşmanın teması da felaket gazeteciliği olarak belirlendi. Türkiye’nin harareti hiç bitmeyen gündeminde Türk medyasının felaket haberciliği konusunda hayli tecrübeli olduğunu da daima bir arada görüyoruz. Alışılmış ki felaket haberciliği hayli hassas bir bahis ve aşikâr prensipler çerçevesinde yapılması gerekiyor ki bunun için de genç gazetecilere eğitimlerin verilmesini değerli bir çalışma olarak ben de değerlendiriyorum. O nedenle TAKSAV’a teşebbüslerinden ve çalışmalardan ötürü çok teşekkür ediyorum. Ben ülkemiz için, hepimiz için felaketlerden uzak bir gelecek olması dileklerimle hepinizi sevgi ve hürmetlerimle selamlıyorum.

ÖDÜLÜNÜ BAYAN GAZETECİLERE ADADI

Ödülün akabinde yaptığı konuşmada ödül aldığı için çok heyecanlı olduğunu söz eden Gönültaş kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Üzerinde Erbil Tuşalp’in isminin yazdığı bir ödül almak benim için çok büyük bir onur. Bugün çokça anlatıldı. Gazetecilik yalnızca haber yazmak değildir. Gazetecilik faziletli, prensipli olmaktır, pek çok kıymeti barındırmaktır. Bunların bütünü olduğu vakit gerçek gazetecilik yapılır ve gerçek haber ortaya çıkar. Erbil Tuşalp bunların hepsinin bütünüydü. Entelektüel gazeteciliğin ötesinde aydındı. Çok şey öğrendim kendisinden. Erbil abi her vakit gazetecilerin önünü açtı. Bayan gazetecilerin de alanda her türlü yolunu açtı. Bu ödül benim için şu açıdan kıymetli, ben gerçekten 1990’larda ‘kadın gazeteci bunları yapabilir mi’ tartışmalarının yapıldığı periyotta bu tartışmalara kulak tıkayarak işler yapmaya çalıştım. Bu mükafatı ben hala mahallî basında çaba veren, var olmaya çalışan, o cam tavanları kırmaya çalışan bayan meslektaşlarım ismine, tekrar hem internet medyasında hem de ulusal basında çalışan tüm bayan meslektaşlarım ismine almak istiyorum.”