İsimlerini Biliyoruz, Pekala Süreçleri? – Bilgisayar Kesimleri

1940’lardan beri bilgisayarlar hayatımızın birçok alanında bizlere eşlik ediyorlar. Günümüze kadar farklı biçimlerde ve farklı boyutlarda karşımıza çıkan bilgisayarlar artık hayatımızın her alanındalar. Çoğunuz işlemci, anakart, grafik kartı üzere bilgisayar bileşenlerini daha evvel duymuşsunuzdur. Bilhassa bilgisayar modüllerini kendileri alıp kendi bilgisayarını oluşturan kullanıcılar üstteki bileşenler hakkında bilgi sahibi olabilirler. Lakin bu kadar içli dışlı olduğumuz bu bilgisayar kesimleri hakkında yeteri kadar bilgiye sahip miyiz? Gelin bu sorunun karşılığını aşağıda arayalım.

Bilgisayarlar, isminden da anlaşıldığı üzere bilgiyi işleyen elektronik makinelerdir. Ham bir bilgiyi ya da bilgiyi alır, çalıştırmaya hazır olana kadar saklar, sonrasında da çıktı olarak kullanıcıya verir.

Bilgisayarda yaptığımız bütün karmaşık süreçler bu üç süreçten oluşur: girdi, bellek, sürece ve çıktı.

• Girdi: Bilgisayarınıza bilgiyi tanıtan her ünite bir giriş ünitesidir. Bu giriş ünitesi klavye, mouse, kulaklık ya da gamepad olabilir.
• Bellek: Bilgisayarınız tüm evraklarınızı ve evraklarınızı sabit bir şoförde toplar.
• İşleme: Bilgisayarınızın işlemcisinin, girdiyi çıktı olarak yansıtmak için yaptığı tüm süreçlere sürece denir. İşlemci, bilgisayarınızın en kıymetli ve birebir vakitte en küçük bileşenlerinden biridir.
• Çıktı: Giriş ünitelerinde aldığınız bir aksiyonun karşınıza çıkması manasına gelir. Bu mouse’unuzu kullanarak açtığınız bir görüntü ya da yazıcınızdan çıkan bir kağıt olabilir.

Bilgisayarın çalışmasını sağlayan bileşenler

• İşlemci (CPU)
• RAM
• Hard Disk (HDD)
• Anakart
• Grafik Kartı
• Güç Kaynağı

Bilgisayarın merkezi süreç ünitesi: İşlemci (CPU)

Bilgisayar birincil işini makinenin göremediğimiz bir kısmında, bilgi girişini bilgi çıkışına dönüştüren bir denetim merkezinde yapar. Merkezi süreç ünitesi (CPU) olarak isimlendirilen bu denetim merkezi, depolanan program talimatlarını yürüten epeyce karmaşık, kapsamlı bir elektronik devre seti olarak isimlendirilir. Büyük ve küçük tüm bilgisayarlar, merkezi bir süreç birimine sahip olmalıdır.

Bilgisayarlar iki çeşit depolama kullanır: Birincil depolama ve ikincil depolama. CPU, hem talimatlar hem de datalar için ona başvurarak birincil depolamayla yahut ana bellekle yakın etkileşime girer. Bu nedenle, okumanın bu kısmı belleği, merkezi süreç ünitesi bağlamında sayılabilir. Lakin teknik olarak bellek CPU’nun bir kesimi değildir.

Merkezi Süreç Ünitesi (CPU) bir bilgisayardaki en kıymetli bileşen olarak kabul edilmesinin elbette bir nedeni var. CPU, talimatları işleyerek ve öbür bileşenlere sinyal göndererek fonksiyonunu yerine getiren birden fazla süreci gerçekleştirir. CPU, bilgisayarın tüm ana kesimleri ortasındaki ana köprü olarak çalışıyor.

Geçici depolama alanı: RAM

RAM, bilgisayarlarımızın ve uygulamalarının geçici datalarını depolamak ve bunlara erişmek için kullandığı yüksek süratli bir depolama bileşenidir. Bilgisayarın kısa periyodik belleği olarak da isimlendirilebilir. Dataları HDD ya da SSD üzere depolama alanlarında saklamak yerine, programların daima kullandığı ortak dataları depolayarak çalışır.

Kısaca RAM, işletim sistemi ve yazılım uygulamaları tarafından kullanılan bilgilerin, CPU’nun bu dataları süratli bir biçimde işleyebilmesi için dataları depoladığı bir bilgisayar bileşenidir. HDD ve SSD’nin tersine, bilgisayar kapatıldığında RAM’de depolanan her şey kaybolur. Kullandığınız uygulamalara bağlı olarak, çoklukla bilgisayarın düzgün çalışması için muhtaçlık duyacağınız RAM depolaması, bireye nazaran değişir. Ortalama bir bilgisayar kullanıcısıysanız 8 GB yetebilecekken, yüksek grafikli oyun oynuyor ya da ağır üretkenlik programları kullanıyorsanız 16 GB RAM’e muhtaçlık duyabilirsiniz.

Verilerin saklandığı ve korunduğu: HDD

Sabit Disk Şoförü olarak da bilinen HDD, fotoğrafların, uygulamaların, dokümanların, oyunların ve bu üzere verilerin saklandığı bileşendir. HDD’ler hala kullanılıyor olsalar da, günümüzde bilgisayar kullanıcıları yüklü olarak daha süratli bir saklama ünitesi olan SSD’yi kullanıyorlar.

HDD’ler dataları manyetizma sayesinde saklarlar. Manyetik bir unsurdan üretilen parlak, dairesel plakasının her alanının mıknatıslanabilir olması bilgisayar depolamasında kullanılır. Zira manyetizma, bilgisayar kapatıldığında bile RAM’in bilakis bilgiyi depolamaya devam eder. Birebir formda bilgisayarınız dışındaki cihazlarınızdaki depolamalar da yüklü olarak bu halde çalışır.

Bilgisayarın ana bileşeni olan Anakart

İsminden de anlaşılabileceği üzere anakart, bilgisayarın ana bileşenidir. Tüm bileşenler için bir slotu bulunan anakart, bu bileşenlerin birbirleriyle irtibat kurmasına müsaade verir. Birebir vakitte bütün bileşenlerin fonksiyon görebilmeleri için gücü de anakart dağıtır. Tek başına işe yaramayan anakart, bilgisayarın çalışması için olmazsa olmaz bir kesimdir.

Anakartın vazifesi, bilgisayarın mikroişlemci yongasını barındırmak ve öteki her bileşenin ona bağlanmasına müsaade vermektir. Bilgisayarı çalıştıran ya da performansını artıran her şey ya anakartın bir modülüdür, ya da bir slot aracılığıyla anakarta takılır. Anakartlar, farklı boyutlardaki kasalara sığabilmek için farklı boyutlarda gelirler. Bilgisayarın performansını ve suratını artırmak için alınan tüm bileşenlerin anakart uyumluluğu denetim edilmelidir.

Monitöre 2D ve 3D çıktılar veren Grafik Kartı

Yazılım uygulamalarıyla birlikte çalışan CPU, manzara ile ilgili bilgileri grafik kartına gönderir. İşlenen dataların manzarasını oluşturmak için ekrandaki piksellerin nasıl kullanılacağına grafik kartı karar verir. Sonrasında bu datayı kablo aracılığıyla monitöre gönderir.

2 boyutlu ve 3 boyutlu görseller oluşturabilen grafik kartları, 3 boyutlu görseller için biraz daha uğraş harcarlar. 3 boyutlu bir görüntü oluşturabilmek için grafik kartı evvel düz çizgilerden bir çerçeve oluşturur. Sonrasında imgeyi rasterleştirir (kalan pikselleri doldurur). Tıpkı vakitte aydınlatma, doku ve renk ekler. Bilhassa bilgisayar oyunlarının akıcı bir formda monitöre yansıması için bu süreçten bir saniyede yaklaşık 60 kere gerçekleştirmesi gerekir. Bütün bu hesaplamaları yapacak bir grafik kartı olmadan, bu türlü bir iş yükü ile yalnızca işlemcinin başa çıkması epeyce güç olurdu.

Elektrik akımını sabit tutan Power Supply

Power Supply (ya da güç kaynağı), bilgisayarın elektronik sisteminin bel kemiğidir. Elektrik akımının sistemi beslemesini sağlayan güç kaynağı, kullanılan bileşenlere ve binanın elektrik durumuna nazaran seçilmelidir. Voltaj düzeyindeki dalgalanmalar, güç kaynağı sayesinde bilgisayarınızın bileşenlerine ziyan vermez. Güç kaynaklarına eklenen güç düzenleme fonksiyonu, kaynağı maliyetini arttırır lakin kullanıcıyı yeni bileşen alma zahmetinden de kurtarabilir.