4 Asırlık Bursa Mevlevihanesi, 98 Yıl Sonra Birinci Semaya Konut Sahipliği Yaptı

Bursa‘da 8500 yıllık arkeoparktan 2300 yıllık Bitinya surlarına, 700 yıllık Osmanlı yapıtlarından Cumhuriyet devri sivil mimarlık örneği yapılara kadar her alanda eşsiz yapıtlara sahip olan Bursa, Büyükşehir Belediyesi marifetiyle adeta açık hava müzesine dönüşüyor.

Osmanlı Sultanı 1. Ahmed’in buyruğuyla 1615 yılında Cünûnî Ahmed Dede tarafından kurulan, 1925 yılında kanunla kapatıldıktan sonra bir mühlet farklı maksatlarla kullanıp, yazgısına terkedilen ve türbe dışındaki kısımları yok olan Bursa Mevlevihanesi, Büyükşehir Belediyesi tarafından birinci günkü özgün kimliğiyle yine ayağa kaldırıldı. ‘Semahane’, ‘Türbe, Meydan-ı Şerif ve Matbah-ı Şerif’ ve ‘Dedegan Hücreleri ve Selamlık’ olmak üzere 3 kısımdan oluşan yapı, özgün kimliğiyle Bursa’ya kıymet kattı.

Mevlevihane’nin bilhassa Semahane kısmındaki tavan işlemeleri ve ahşap oymaları göz kamaştırırken, Matbah-ı Şerif kısmı Mevlevilik kültürünün tüm taraflarıyla anlatıldığı bir müzeye dönüştürüldü. Dedegan Hücreleri ve Selamlık kısmında Uludağ Üniversitesi işbirliğiyle uzmanlık düzeyinde musiki ve sınır derslerinin verileceği Mevlevihane, haftalık sohbet programları, sema şovları, musiki ve sınır dersleri ile Mevlevi kültürünün tüm tarafları ile yaşatılacağı bir merkez oldu.

Küllerinden doğdu

Bursa’nın tarihi ziynetlerine yeni bir halka olarak eklenen Bursa Mevlevihanesi, resmi açılış merasimi öncesi kapılarını görkemli bir aktiflikle Bursalılara açtı. Bursa’da tasavvuf rüzgarı estiren aktiflik, Üftade Tekkesi ve Camii önünden Mevlevi Alayı ile başladı. Lider Aktaş ve Bursa protokolünün de eşlik ettiği Mevlevi dervişleri, yürüyerek Bursa Mevlevihanesi’ne geldi.

Burada düzenlenen merasime Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş’ın yanı sıra Dünya Belediyeler Birliği ve Konya Büyükşehir Belediye Lideri Uğur İbrahim Altay, Balıkesir Büyükşehir Belediye Lideri Yücel Yılmaz, Bursa Milletvekilleri Mustafa Varank, Ayhan Salman, Refik İtina, Osman Mesten, Ahmet Kılıç ve Mustafa Yavuz, AK Parti Vilayet Lideri Davut Gürkan, ilçe belediye liderleri ve tasavvufa gönül veren çok sayıda vatandaş katıldı.

Sunuculuğunu Ali Bektaş’ın yaptığı merasimde konuşan Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş, Bursa Mevlevihanesi’nin küllerinden doğuşunun coşkusunu yaşadıklarını söyledi.

Tarihî Hisar bölgesindeki Bursa Mevlevihanesi’nin, âsitane olarak tanımlanan büyük dergâhlar ortasında yer aldığını tabir eden Lider Aktaş, “1615 yılında Sultan 1. Ahmed’in buyruğuyla Cünûnî Ahmed Dede tarafından kurulan dergâh, dört asır boyunca Hakk’ın sesinin gök kubbede deveran ettiği bir yer olmuştur. Tekkelerin sırlanmasıyla birlikte Bursa Mevlevihanesi de 20. yüzyıldan itibaren mescit, karakol, askeri depo ve son olarak su deposu üzere farklı fonksiyonlar için kullanılmıştır. Mevlevihane binaları yıllar içinde bakımsızlıktan ötürü metruk bir hâle gelmiş, nihayetinde de vakte yenik düşerek yıkılmıştır” dedi.

Ulvi ve asli vazifemiz

Bursa Mevlevihanesi’nin mukadderatına terk edilmiş bu hâlinin kendilerini mahzun ettiğini kaydeden Lider Aktaş, “Ecdadımızın mirasına sahip çıkmak bizim ulvi ve asli görevimiz. Bugün burada Bursa Büyükşehir Belediyesi olarak kapanışından 98 yıl sonra kentimize bir vefa borcu addederek Bursa Mevlevihanesi’ni açmanın ve gelecek jenerasyonlara miras bırakmanın memnunluğunu yaşıyoruz. Bursa Mevlevihanesi; semahane, matbâh-ı şerîf, Cünûnî Ahmed Dede Türbesi ve haziresi (yani hâmûşân), dedegân hücreleri ve selamlık kısımlarından oluşan dinî, toplumsal, kültürel ve sanatsal faaliyetlerin yürütüldüğü bir kompleks fonksiyonuna sahip olacak. Tarihî evraklar ışığında aslına uygun biçimde yine ayağa kaldırılan her bir yapının bir fonksiyonu ve manası var. Biz buranın ruhunun da dört asır öncesindeki üzere korunarak devam etmesi için çalışacağız. Mevlânâ Hazretleri’nin vuslatının 750’nci yıl dönümü olan 2023 yılı, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından genelgeyle ‘Mevlânâ Yılı’ ilan edildi. Bursa Mevlevihanesi’nin yine inşasının bu değerli yıla denk gelmesi de tarihe not düşmek bakımından ayrıyeten kıymetli. Bursa Mevlevihanesi’nin ihyasında emeği geçen kıymetli isimlere, mesai arkadaşlarıma, kurum ve kuruluşlara farklı ayrı şükranlarımı sunuyorum. 750. vuslat yıl dönümünde Hazret-İ Mevlânâ’yı da rahmet ve hürmetle yâd ediyorum. 19,5 yıllık belediye başkanlığım müddetince onlarca yüzlerce açılışa, hoşluğa, hizmete vesile oldum, aracı oldum, öncü olmaya çalıştım lakin beni en çok etkileyen yapıtlardan bir adedinin bu olduğunu ve inşallah bugünden sonra bu hoş yerin Bursa’nın caddelerine sokaklarına dalga dalga yayılacağına yürekten inanıyorum” diye konuştu.

Takdire şayan

Dünya Belediyeler Birliği ve Konya Büyükşehir Belediye Lideri Uğur İbrahim Altay da Hz Mevlana’nın insanlara rehberlik eden, öğretilerini ve kadim bedellerini yaşatma yolunda epeyce kıymetli bir adım atıldığını söyledi. ‘Takdire şayan’ olarak nitelediği Bursa Mevlevihanesi’nin medeniyet mirasına yine kazandırılmasına emeği geçen Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş’a teşekkür eden Altay, “Buranın dün olduğu üzere bugün tekrar binlerce insanın ruhuna şifa olacağına yürekten inanıyorum. Anadolu topraklarının İslam kanısının ana merkezi haline gelmesinde Mevlana Hazretlerinin ortaya koyduğu fıkıh, itikat ve tasavvuf anlayışının katkısı çok büyüktür. Mevlana hazretleri savaşı barışa, düşmanlığı sevgiye, zulmü adalete, nahoşluğu ise hoşluğa tercih etmiştir. Tüm insanlığa yol gösteren öğretileri de asırların oluşturduğu manilerin içinden sıyrılıp bugün daha güçlü bir biçimde bütün medeniyetler tarafından işlenmektedir. Dünyada birçok hükümdarlar gelip geçti. Lakin hiçbiri gönülleri sevgiyle fetheden Mevlana Hazretleri kadar hatırlanmadı, tanınmadı ve anılmadı. Şunu hiçbir vakit unutmamalıyız ki tüm zorlukları fakat Hazreti Mevlana’nın yaptığı üzere paylaşarak, birbirimize kenetlenerek ve dost olarak aşabiliriz” diye konuştu.

Mekanların değeri büyük

Törene katılan Bursa Milletvekilleri ismine kelam alan Milletvekili Mustafa Varank da Bursa Mevlevihanesi’nde yüzyıllar sonra tekrar sema mukabelesinin yapılmasından, bu yerleri zikrullahla buluşturmaktan büyük bir gurur duyduklarını söyledi. Emeği geçen herkese teşekkür eden Varank, “Eskiler şerefü’l-mekan bi’l mekin demişler. Yerin gururu içerisindekilerden gelir demişler. Buna karşın aslında önemli olan bir iklim oluşturabilmek. Kültürü, medeniyeti yaşatabileceğiniz teknolojiyi, kalkınmayı gerçekleştirebileceğiniz bir iklim oluşturabilmek. Onun için o iklimi oluştururken de yerlerin nitekim büyük kıymeti var. Bu manada da işte burada bir Mevlevihaneyi tekrar ihya ediyoruz. İnşallah bunun üzere 21 yıldır yaptığımız hizmetlerle Türkiye’nin ikinci yüzyılında nitekim her manada medeniyet bedelleriyle, kültürüyle, sanatıyla, kalkınmasıyla farklı bir Türkiye’yi oluşturabilmek. Onun için Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde uğraş gösteriyoruz. İşte Büyükşehir Belediye Liderimiz da ondan aldığı ilhamla Bursa’ya değerli bir hizmeti bu vesileyle kazandırmış oluyor” dedi.

Semazenler ve musiki

Bursa Mevlevihanesi’nde sema icra edecek olan semazenleri yetiştiren Kültür ve Turizm Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği Topluğu Müdürü Postnişin Fahri Özçakıl da mevlevihanenin gerçek hüviyetinde hizmet etmesinin ehemmiyetine değildi.

Özçakıl, “Yüzyıllardır kaynağını Kur’an-ı Kerim ve Peygamber Efendimizin sünnetinden alan Hazreti Mevlana’nın yaşantısı, vasiyeti ve tavsiyelerinin uygulandığı, kamil insan yetiştirme okulları, ilim ve irfan merkezleri olarak İslam’ın estetik hoşluğunu ortaya çıkararak gönüllere hitap eden Mevlevihanelerin yine insanlığa hizmet etmesi son derece bahtiyar olduğumuz bir konu olarak karşımıza çıkıyor. Bu nedenle bu hoş Mevlevihanenin hayata geçirilmesini sağlayan Bursa Büyükşehir Belediye Liderimize ve emeği geçenlere şükranlarımız arz ediyorum. Bu tıp yerlerin fiziki olarak yapılması elbette çok değerli olsa da içinin doldurularak gerçek Mevlevihane hüviyetinde faaliyet göstermesi de bir o kadar ehemmiyet arz etmektedir. Mevlevihanelerde birinci gözümüzün aradığı en kıymetli konulardan bir tanesi sema eden semazenler ve musikinin bir ortada olmasıdır. Mart ayı itibariyle Bursa Mevlevihanesinde semazenlerin yetiştirilmesi için semazen adaylarıyla sema talimlerine başladık. Bugün itibariyle sema talimlerini tamamlamış olduk. Mevlevi mukabelesinde birbirini tamamlayan iki konu var. Sema ile birlikte musikinin bir ortada olması. Mevlevi ayinini icra eden mutrip heyetini oluşturan Bursa Türk Müziği Topluluğu profesyonel ayinhanların bir ortada olduğu hanende ve sazendelerin yer alması bizim için büyük bir talih olmuştur” dedi.

Törene katılan Hz. Mevlana’nın 22. nesilden evlatları Esin Çelebi Bayru ise, “Hz. Mevlana’nın değdiği üzere ‘madem ki bir ağaç diktin onu sula’. İşte maddi manevi çalışmaların karşılığını bulması gerekir. Bu gönül ve kültür yerinin hedefi doğrultusunda, ehil bireylerin ellerinde kültürümüzü yaşatması ve insanımıza yararlı olması en büyük dileğimiz ve duamızdır. Bursa Mevlevihanemizin 400 yıllık tarihinde yine beden bulmasında katkıları bulunan tüm dostlara, atsız kahramanlara çok teşekkür ederim” dedi.

Bursa Mevlevihanesinin yine gün yüzüne çıkarılmasına katkı veren gönüllülerden olan muharrir Safiyüddin Erhan da, “Eski Bursalılar olarak bu yerin ihyasını daima konu ettik. Oldukça müracaatlar yaptık. Sonuçta bu yeri bize kazandıran Büyükşehir Belediyesi’ne, bedelli Lideri Alinur Beyefendiye ve hizmeti geçen herkese şükranlarımızı arz ederiz” dedi.

Konuşmaların akabinde mevlevihanenin ortaya çıkmasında emeği geçen Safiyüddin Erhan, Prof. Dr. Hasan Basri Öcalan, Prof. Dr. Mustafa Kara, Hüsnühat ustası Hattat Hüseyin Kutlu, Konya Türk Tasavvuf Topluluğu ve Bursa Mevlevihanesi Postnişi Fahri Özçakıl, Doç. Dr. Muhammet Zinnur Kanık, Bursa Mevlevihanesi son postnişi Mehmet Şemsettin Dede’nin 4. jenerasyon torunu Nesibe Günalkal ve Bahri Hüda Tanrıkorur’a protokol üyeleri tarafından günün anısına armağan ve ipek tablo ikram edildi.

Tören daha sonra çerağ uyandırma merasimi ile devam etti. Prof. Dr. Mustafa Kara ve Safiyüddin Erhan tarafından ebced hesabıyla hazırlanan kitabe dualar eşliğinde semahanenin duvarına asıldı. Merasim, sikke tekbirleme ve Mevlevi mukabelesi ile tamamlandı.