Kovid-19’un tesiri geçmiyor! Türkiye’de yaklaşık 1 milyon bireyde hala koku kaybı var

Türk ve Alman bilim insanlarınca, Kovid-19 geçirdikten sonra koku duyusu azalan ya da büsbütün kaybolan bireyler üzerinde yapılan çalışmada, beyindeki karar verme ve koku merkezleri ortasındaki bilgi akışının azaldığı, bu nedenle hafızanın olumsuz etkilendiği, unutkanlık ve dikkat dağınıklığı üzere sıkıntılar da geliştiği tespit edildi.

SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu Kovid-19 hastalığının dünyada ortaya çıkışının üzerinden 3 yılı aşkın mühlet geçti. Hastalığa yakalanıp uygunlaşan kimi şahıslar ise virüsün yol açtığı koku kaybı ya da bozukluğu, unutkanlık, dikkat dağınıklığı, dalgınlık ve yorgunluk üzere belirtilerle seyreden “beyin sisi” sıkıntılarını hala yaşıyor.

145 HASTA 3 YIL BOYUNCA İZLENDİ

Türkiye ve Almanya’dan 6 bilim insanı da Kovid-19’un kimi insanlarda neden yıllarca iz bıraktığını ve bilhassa de bu sıhhat sıkıntılarıyla tesirini sürdürdüğünü anlamak emeliyle çalışma gerçekleştirdi. Bilim insanları, araştırmalarında, koku kaybı yaşayan ya da kokuları farklı algılama (parosmi) hastalığı olan 145 Türk hastayı 3 yıl boyunca inceledi. İşlevsel MR görüntüleme metoduyla beyin bağlantısallık haritalamaları çıkarılan hastalarda, beynin hafıza, karar verme ve koku merkezleri ortasında bilgi akışının azaldığı ortaya çıkarıldı. Grubun, çalışmalarını kaleme aldığı “Functional Connectivity Patterns in Parosmia” başlıklı makaleleri ise “Behavioral and Brain Functions (Davranışsal ve Beyin Fonksiyonları)” isimli milletlerarası hakemli mecmuada yayımlanarak dünya tıbbında da kabul gördü.

KALICI KOKU KAYBI “TAZI BURUN” BİREYLERDE DAHA ÇOK GÖRÜLDÜ

TÜRKİYE’DE 1 MİLYON BİREYDE HALA KOKU KAYBI OLDUĞU DÜŞÜNÜLÜYOR

Salgının üzerinden 3 yıl geçmesine karşın Türkiye’de hala koku duyusu azalmış ya da geri gelmemiş şahıslar olduğuna dikkati çeken Altundağ, “ABD sayıları net olarak açıkladı. Orada şu ana kadar raporlanan Kovid geçiren hasta sayısı 110 milyon. Yaklaşık 20 milyon insan da enfeksiyon esnasında koku kaybı yaşadı ve hala şikayeti devam eden 5 milyon insan var. Türkiye’deki sayılara baktığımızda yaklaşık 16 milyon insanın Kovid geçirdiğini düşünürsek, neredeyse 850 bin ila 1 milyon kişinin hala Kovid sonrası koku kaybı şikayetinden mağdur olduğunu görmekteyiz.” değerlendirmesini yaptı. Altundağ, bunun uzamış Kovid-19 ile alakalı bulgularını ortaya çıkardıklarını ve bu anatomik saptamayı yaptıktan sonra hastaların işlevsel MR’larını çektiklerini kaydetti.

HAFIZADAKİ AZALMA DA KOKU KAYBININ UZUN SÜRMESİNİ TETİKLİYOR

“HASTALIĞIN BEYİNSEL UZUN PERİYOT TESİRLERİ BİLİNMİYORDU”

Kovid-19’un ya burun-beyin ya da burun-akciğer yoluna yanlışsız gittiğini lisana getiren Altundağ, “Burun-beyin yoluna gittiğinde hastalığın daha hafif geçirildiği düşünülüyordu ama beyinsel uzun periyot tesirleri bilinmiyordu. ‘Long Kovid’ kavramı bunu biraz açmış oldu. Lakin uzun devir koku kaybı olan hastaların beyin bağlantısallığına bakıldığında, hafızada, dikkatte, bilişsel işlevlerde azalmayı görünce dedik ki ‘Kovid’deki koku kaybı unutkanlığa, hafızada bozulmaya ve bilişsel işlevlerde azalmaya yol açıyor.’ Hafıza ve bilişsel işlevlerdeki azalma da Kovid sonrası koku kaybının uzun devir devam etmesine neden oluyor.” sözlerini kullandı. Haritalandırma süreci sırasında kullandıkları görüntüleme tekniğiyle beyinde uyumu sağlayan hudut iletimindeki yavaşlama ve azalmayı tespit ettiklerini aktaran Altundağ, bunun kıymetli olduğunu, zira Kovid-19 sonrası görülen beyin sisinin bir mühlet depresyondan kaynaklandığının düşünüldüğünü kaydetti. Altundağ, “Beyin bağlantısallığındaki azalmanın tespit edilmesi, bu hastaların tedavisinin nasıl sürdürüleceği manasında net bilgiler sunmakta. Bu hastaların tedavi edilmesi gerektiği, hastalığın uzun devir tesirlerinin ne olabileceği konusunda da bize net ilişkiler sağlıyor.” dedi.

TEDAVİNİN ANA ÖGELERİ “KOKU İDMANLARI, SPOR, DİYET VE İLAÇ”

Prof. Dr. Altundağ, çalışmalardan elde ettikleri bulgulara nazaran, bu tıp sıkıntılar yaşayan hastalara uygulanması gereken tedavi tekniklerini şu formda sıraladı:

“Beyin ve koku alanındaki iltihabı azaltacak ilaç tedavilerimiz var. Bununla birlikte koku antrenmanları vererek beyni uyarmak, ömür değişikliklerine gitmek gerekiyor. Açık havada spor, idman yapılmalı, uyku düzenlenmeli. Mevcut Akdeniz diyetinin modifiye hali olan daha düşük karbonhidratlı ve şekerli, bol lifli, bol yağlı, protein muhtaçlığı artırılmış diyetlerle beslenilmeli. Bunlar, hastalardaki nöron yenilenmesini ve beyindeki bağlantısallığı tekrar üst seviyeye çıkarıp, ileride demans, dikkat dağınıklığı, işlev bozukluğu üzere hastalıkların olmasını engelleyecektir.”

“BİRÇOĞU İYİLEŞİYOR”

Hastalara koku idmanı verildiğini, uyku sırasında kokular koklatılarak da bilişsel işlevlerinin ve hafızalarının artırıldığını bildiren Altundağ, kendisinin de bu bütünsel tedavileri uyguladığı hastalarının ilerleme kaydettiğini, birçoğunun artık güzelleşmeye başladığını lisana getirdi. Çalışmalarının dünya tıp literatürüne girmesinin onur verici olduğunu belirten Altundağ, yeni yapacakları çalışmada da bu viral hastalıkların insan beyninde oluşturduğu tesirleri yapay zekayla araştıracaklarını kelamlarına ekledi.