Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e nazaran helal mi?

İslam dini yardımlaşmayı çok önemsemektedir. Organ bağışı da buna bir örnektir. Bu yüzden öbür insanlara yardım etmek ve hayatlarını kurtarmak hoş ahlakı göstermektedir. Pekala, Organ bağışı caiz mi? Organ nakli dini açıdan uygun mudur, DİYANET’e nazaran helal mi? İşte detaylar…

ORGAN BAĞIŞI CAİZ Mİ?

Diyanet bu bahiste net bir açıklama yapmıştır. O açıklamada şu sözler yer alıyor: “Kur’an-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde, organ ve doku nakli konusunda sarih bir karar bulunmamaktadır. Birinci müçtehit ve fakihler de kendi zamanlarında bu türlü bir sorun kelam konusu olmadığı için, bu bağışın kararına temas etmemişlerdir. Lakin dinimizde, Kitap ve Sünnet’in delaletlerinden çıkarılmış genel kararlar ve esaslar de vardır. Kitap ve Sünnet’te açık kararı bulunmayan ve her periyotta karşılaşılan yeni sıkıntıların kararları, fakihler tarafından bu genel esaslar ile kararı bilinen emsal problemlere kıyas edilerek (tahriç yoluyla) çıkarılmıştır. Organ ve doku nakli konusundaki kararın tayininde de birebir yola başvurulması uygun olacaktır.

İslam âlimleri, karnında canlı halde bulunan çocuğun kurtarılması için meyyit annenin karnının yarılmasını, öbür yoldan tedavileri mümkün olmayan kimselerin kırılmış kemiklerinin yerine diğer kemiklerin naklini, bilinmeyen hastalıkların teşhis ve tedavilerinin sağlanabilmesi için, yakınlarının isteği alınmak suretiyle, ölüler üzerinde otopsi yapılmasını; hasebiyle canlı bir kimseyi kurtarmak için, meyyitin beden bütünlüğüne müdahale etmeyi caiz görmüşlerdir (Nevevi, el-Mecmu’, III, 145; Fetava’l Hindiye, V, 440).

Aynı biçimde açlık ve susuzluk üzere, hastalığı da haramı mubah kılan bir zaruret saymışlar, öbür yoldan tedavileri mümkün olmayan hastaların haram ilaç ve unsurlarla tedavilerini caiz görmüşlerdir. Günümüzde kan, doku ve organ nakli, tedavi yolları ortasına girmiş bulunmaktadır.

O halde, kimi kaidelere uyulmak kaydıyla, hayatı yahut hayati bir uzvu kurtarmak için öbür deva olmadığında, kimi kurallara uyularak kan, doku ve organ nakli yolu ile de tedavinin caiz olması gerekir. “Her kim bir hayatı kurtarırsa bütün insanları kurtarmış üzere olur.” (Maide, 5/32) ayeti de buna ışık tutmaktadır.

Bu bağlamda, aşağıdaki konulara dikkat edilmek kaydıyla, organ nakli caiz olur. Hakikaten İslam İşbirliği Teşkilatına bağlı, milletlerarası bir fetva kuruluşu olan Mecmeu’l-Fıkhi’l-İslami de bu istikamette karar almıştır. Buna nazaran;

a) Zaruret halinin bulunması, yani hastanın hayatını yahut hayati bir uzvunu kurtarmak için, bundan diğer dermanı olmadığının, mesleksel ehliyet ve dürüstlüğüne güvenilen uzman hekimler tarafından tespit edilmesi,

b) Hastalığın bu yoldan tedavi edilebileceğine zann-ı galibinin bulunması,

c) Organ yahut dokusu alınan kişinin, bu sürecin yapıldığı esnada ölmüş olması; şayet organ canlı bir beşerden alınacaksa, bu organın, alınan şahısta (donör) temel bir hayati işlevi devre dışı bırakmaması,

d) Toplumun huzur ve nizamının bozulmaması bakımından, organ yahut dokusu alınacak kişinin sıhhatinde (ölmeden önce) buna müsaade vermiş olması yahut hayatta iken tersine bir beyanı olmamak koşuluyla, yakınlarının isteğinin sağlanması,

e) Alınacak organ yahut doku karşılığında hiçbir biçimde fiyat alınmaması,

f) Tedavisi yapılacak hastanın bu nakle razı olması,

g) Devlet denetimi altında yapılması gerekir.”