Travmatik ve cerrahi doku hasarı tedavisine yönelik hazırlanan projeye TÜBİTAK takviyesi

Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi (MDBF) Biyomühendislik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gökçe Taner’in yürütücülüğünü yaptığı “Travmatik ve Cerrahi Doku Hasarı Tedavisi İçin Yara Örtüsü Geliştirilmesi Projesi” TÜBİTAK-ARDEB 2023 Yılı 1. Devir 1001 Projeleri kapsamında desteklenmeye hak kazandı.

Üniversiteden yapılan açıklamaya nazaran, BTÜ Biyomühendislik Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Emel Tamahkar Irmak ve Bursa Uludağ Üniversitesi Kimya Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bilgen Osman’ın araştırmacı olarak yer aldığı projede ayrıyeten biyoteknoloji doktora programı öğrencileri Çiğdem İnci Aydemir, Ayşegül Özlü ve Araştırma Vazifelisi Elife Kıldalı ile bir yüksek lisans öğrencisi de bursiyer olarak yer alacak.

Açıklamada değerlendirmelerine yer verilen Doç. Dr. Gökçe Taner, projede travmatik ve cerrahi önemli doku hasarlarının tedavisi için hücre kültüründen hücresizleştirme yoluyla elde edilen hücre dışı matriks (ECM) katkılı, hemostatik (kanama durudurucu) özellikli multifonksiyonel katmanlı biyoaktif yara örtülerinin geliştirilmesinin planlandığını tabir etti.

Taner, yara bakımı için bugüne dek çok çeşitli gereçler geliştirildiğini lakin gazlı bez, pamuk ve polimer bandajları içeren klâsik yara örtülerinin tesirli hemostatik tesire sahip olmadığını belirtti.

Klinikte önemli yaralarda öncelikle kan kaybının önlenmesi için kanamanın olabildiğince süratli bir halde durdurulması gerektiğinin altını çizen Taner, klasik yara örtülerinin yara yüzeyinde nemli bir ortam sağlayamadığına, çıkarılmaları sırasında yeni oluşan dokuya ziyan verebildiklerine ve bakteriyel enfeksiyonu önleyemediklerine vurgu yaptı.

“Çalışmamız bu alanda birinci yerli çalışma olacak”

Yaralanmalar, kopmalar, parçalanmalar, kesikler, cerrahi yahut spontan teşebbüsler sonucunda oluşan majör ve minör kanamaların durdurulmasında ve bedenin kendi başına yetersiz kaldığı durumlarda hemostatik casusların kullanılması gerektiğine dikkati çeken Taner, şunları kaydetti:

“Bu kademede uygun yara örtüleri de kan pıhtılaşmasına yardımcı olabilir. Lakin bu yapıların dizaynları hem farklı biyolojik süreçleri hedeflemektedir hem de içerdikleri çok bileşenlere karşın yetersiz aktiviteleri, yüksek maliyet ve potansiyel toksisiteleri üzere dezavantajları kliniğe yönelik dönüşümlerini sonlandırıyor. Kronik ve önemli yaraların uygunlaşması için öncelikle kanamayı süratli durdurabilen, hücre davranışını, inflamasyon ve damarların yine oluşumu dahil olmak üzere yara mikroçevresindeki biyolojik aktiviteleri güçlü bir formda modüle edebilen ve ciltteki karmaşık lakin nizamlı süreci devam ettirmek için bakteriyel enfeksiyonu ortadan kaldırabilen çok taraflı bir pansuman materyalini hassas bir formda tasarlamak çok kıymetli. Bu projede gayemiz özgün bir yaklaşımla mevcut hemostatik materyallerin ve yara örtülerinin üstün özelliklerini birleştiren, klinikteki tüm gereksinimi ele alacak iki katmanlı biyoaktif biyopolimerlerin geliştirilmesidir.”

Proje kapsamında geliştirilecek olan çok işlevli biyoaktif eserin de bilhassa büyük cerrahi hadiselerde hem kanama sorunlarına yenilikçi bir bakış açısı getiren hem de tesirli doku rejenerasyonu sağlayan bir eser niteliğinde olacağını aktaran Taner, şu sözleri kullandı:

“Literatürde bu dizaynda, farklılaşmış hücre kaynaklı, doğal hücre dışı matriksi içeren, hibrit hidrojel üretimi bulunmuyor. Ülkemizde yapılmış olan diğer bir çalışmaya da rastlanmadığımızdan çalışmamız bu alanda birinci yerli çalışma olacak. Projenin muvaffakiyet ile sonuçlanması ile ortaya çıkacak prototip eserimizin ticarileşme potansiyeli yüksek. Biyoteknolojik medikal eser geliştirme süreci sıkıntı bir süreç olmakla birlikte, uygun yol ve ekipmanlarla ülkemizde de geliştirilebileceği, memleketler arası nitelikte eser ve eser çıkarma noktasında farklı araştırmacılara da örnek teşkil edeceğini düşünüyoruz. Ülkemizin bu alanda dışa bağımlılığını indirgemek için maliyeti yüksek lakin yapılabilir niteliği yüksek eser dizaynlarına yönelme oranı da artacak.”

Bursiyer öğrencilerin akademik gelişimlerine katkı sağlanacak

Taner, projede yer alacak yüksek lisans ve doktora öğrencisi bursiyerlerin, planlanan deneysel metodları uygulamaları sayesinde akademik gelişimlerine değerli katkı sağlanacağını, projeyle ülkede bilhassa eksikliği bulunan disiplinlerarası alanlarındaki akademisyenlerin sayısının arttırılmasının öngörüldüğünü de bildirdi.

Projenin temel emelinin, 11. Kalkınma Planı maksatları ve siyasetlerinde belirtildiği biçimde sıhhat alanında yüksek katma kıymetli eser ve hizmetleri destekleyecek nitelikte Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin artırılması olduğunu vurgulayan Taner, “Sağlık bilimlerinin gelişimiyle biyoteknolojik eser kullanımının yaygınlaştırılmasını ayrıyeten hedefliyoruz. Projemiz Biyoteknoloji ve ileri materyal teknolojisi üzere genel maksatlı teknolojilerin kullanımıyla ortaya çıkacak yeniliklerin, üretim yapısı ve kıymet zincirlerindeki dönüşüm ile üretkenlik artışlarının ana kaynaklarından olması ayrıyeten ana gayemizdir.” değerlendirmesinde bulundu.