Petrolden Bile Daha Bedelli Olan Bilgi Nedir, Neden Kıymetli?

Veri ya da İngilizce ismiyle veri artık günümüzde petrol kadar kıymetli. Bilgilerin çalınması ve korunması için milyarlarca dolar harcayan şirketler ve devletler olduğunu biliyoruz. Bunun yanı sıra ferdî bilgilerimizi göz nazaran göre satan ya da muhafazayı beceremeyen şirketler olduğu da hepimizin malumu. Veri nedir sorusunun cevabı ise biraz ayrıntılı çünkü data dediğimiz şey, aslında hakikat ellerde değilse pek de işe fayda değil.

Veri ile bilgi, sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Bilgi elde etmek, o husus hakkında bilgi sahibi olmanın sırf birinci adımıdır. Kelam konusu bilgiler işlendikçe ve tahlil edildikçe ortaya bilgi çıkabilir. Çıkabilir diyoruz zira her vakit bilgiye ulaşacak kadar data elimizde olmayabilir. Gelin veri nedir sorusunu biraz daha yakından inceleyelim ve yarının savaşlarına neden olabilecek kadar kıymetli mi görelim.

Veri nedir?

Veri ya da İngilizce ismiyle veri, teknik tarifiyle; bir kişi ya da obje hakkında niteliksel ve niceliksel değişkenliklerin sayısal bedelidir. Verileri ham yani işlenmemiş ve işlenmiş bilgi olarak ayırmak mümkün. Ham datalar, bir uzman tarafından incelenmediği sürece öteki beşerler için pek mana söz etmez.

İşlenmiş datalar birçok vakit sonuca yani bilgiye ulaşma yolunda atılmış kıymetli bir adımdır. Lakin birden fazla vakit işlenmiş bilgiler bile farklı bilgilerle ya da farklı datalarla birleştirilerek analiz edilmediği takdirde sonuç yani bilgi vermez. Bu nedenle bir kişi ya da obje hakkında ne kadar çok bilgiye ulaşılırsa bilgiye ulaşmak da o kadar sağlıklı bir sürece dönüşür.

Veriler aklınıza gelen gelmeyen her alanda kullanılabilirler. Bilimsel araştırmalar, finans çalışmaları, işletme idaresi, idare bilimleri, tertip faaliyetleri ve daha birçok alanda bilgiler bir numaralı referanslardır. Bilgiler ışığında tahliller yapılarak bilgiye ulaşmak istenir ve bilgiye ulaştıktan sonra ise husus hakkında uygulama çalışmaları başlatılır.

Veri ne manaya geliyor?

Veri kullanımını açıklamak ve neyi söz ettiğini anlamak için bir örnek üzerinden gidelim. Everest Dağı’nı hepimiz biliyoruz. Onun yüksekliği, ona ilişkin bir bilgidir. Everest Dağı’nın dünyanın en yüksek dağı olduğu ise ona ilişkin bir bilgidir. Everest Dağı’na çıkmanın zorluklarından bahsetmek ise bilginin işlenmesinin bir sonucudur. Yani bilgi, bir şeye ilişkin en temel ve işlenmeye hazır pahadır.

İngilizce bilgi manasına gelen veri sözünün geçmişi yaklaşık 1640 yılına kadar dayanmaktadır. 1946 yılında ise bugün kullandığımız gibi aktarılabilir ve saklanabilir bilgisayar bilgisi tanımını kazanmıştır. Data sürece ise datanın tarifi yapıldıktan kısa bir müddet sonra 1954 yılında kullanılmıştır.

Verinin bedelli olduğunu ne vakit anladık?

Muhtemelen insanlık var olduğu günden beri bilgi topluyor. Ağaca bakıyor ve onun hakkında bilgi toplayıp bilgi sahibi olmaya çalışıyor. Bulduğu bir otun öldürücü olup olmadığını anlamaya çalıştığı için onun hakkında data topluyor. Yani bilgiye ulaşmak için insan her vakit öncelikle merak ettiği şey hakkında data toplamaya çalışmıştır.

Günümüzdeki manasıyla dijital data ise 2010 yılı ile birlikte artan bir bedel kazanmıştır. Bilgisayar ve taşınabilir aygıtlarla birlikte internet kullanımının yaygınlaşması sonucu hem pek çok yeni data açığa çıkmış hem de daha çok bilgi muhtaçlığı doğmuştur. Pazarlama, toplumsal hizmet ve bilimsel araştırmalar bilhassa son on yılda kullanıcı bilgilerinin ne kadar değerli olduğunu anlayan alanlar ortasındadır.

Peki data nasıl toplanıyor?

Temel olarak çok fazla ayrıntıya girmeden anlatmak gerekirse bilgi toplamak için başvurulacak iki temel kaynak vardır; birincil kaynak ve ikincil kaynak. Birincil kaynak, hakkında bilgi toplamak istenilen ana şeydir. İkincil kaynak ise hakkında bilgi toplamak istenilen şeye ilişkin datalara sahip olan ikinci şeydir.

Birincil kaynaklar birçok vakit en yanlışsız bedele sahip bilgileri sunar lakin ikincil kaynaklar birçok vakit şüpheli kıymete sahip datalar sunmaktadır. Bu nedenle ikincil kaynaklardan alınan datalar işlenirken birden fazla vakit birincil kaynaktan gelen ham datalarla karşılaştırma yapılır ve referans olarak birincil kaynak dataları temel alınır.

Büyük şirketler bu işin neresinde?

Bu noktaya kadar data nedir açık bir halde anlaşılması için biraz sıkıcı ayrıntılar vermiş olabiliriz fakat bu noktadan sonra tam olarak data neden petrol kadar bedelli bunu anlayacağız. İşte tam da bu noktada karşımıza big veri yani büyük data kavramı çıkıyor. Big veri demek, sonuca yani bilgiye ulaşacak kadar çok data demektir. Elbette, buna hangi büyük şirketlerin sahip olduğunu hepimiz biliyoruz.

Kızmayın, zira büyük şirketlerin en büyük başarısı bu oldu; arasalar kolay kolay bulamayacakları tüm dataları kendi ellerimizle teslim ettik. Onlar da haklı olarak tüm dataları aldılar ve güzelce işlediler. Aslında kelam konusu şirketlerin bu dataları işlemesi çok da değerli değil. En fazla karşımıza tam da aradığımız esere misal eserlerin reklamları çıkıyor. Pekala ya güvenlik?

Tüm bu büyük şirketler koca koca bilgilerimizi müdafaayı başaramadığı ya da bilerek sattığı vakit işler karışıyor. Deep web dediğimiz internetin yasa dışı alanında kelam konusu dataların müthiş sayılara satıldığını biliyoruz. Kredi kartı ve banka hesap bilgileri direkt olarak cebimizden para çalınmasına neden olurken kimlik bilgilerimiz ise yasa dışı işlerde kullanılıyor. Yani güvendiğin şirkete dön de bir bak istedim.

Veri savaşları nasıl çıkacak?

3. Dünya Savaşı kesin çıkacak ancak bildiğimiz üzere olmayacağı kesin. Saçma sapan nedenlerle yıllarca savaşmış olan devletler bugün data için gayret edecek. Muhalif isimleri tespit etmeye çalışacak, yalnızca düşündüğü için hatalı bulunan insanların yerini bulmak isteyecek, diktatörler halka nasıl bir zulüm uyguladıklarını hasır altı edecek.

Sayısız nedene bağlı olarak bu devletler siber hücum ve siber savunma alanında yatırım yapacaklar. Öyle ki bir devlet, başka bir devletin askeri datalarına sızarak kendi topraklarını bombalamasını sağlayacak. Zira artık biliyoruz ki 1’ler ve 0’lardan oluşan datalar sırf karmaşık sayı kümeleri değil, yaşadığımız gerçek hayatın ta kendisi.

Günümüzde artık petrolden bile daha bedelli olan veri nedir, nasıl toplanır, savaşa neden olacak kadar kıymetli mi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu dijital dünya hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Bilgilerin geleceği hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.