Endemik Bitki Nedir? Türkiye’deki Endemik Bitki Tipleri

Endemik bitkiler, kendi cinslerinin en nadide örnekleri diyebiliriz. Yalnızca dünyanın bir yerinde yetişmesi bir kenara eşi gibisi bulunmadığı için hayli değerlilier ve tıpkı vakitte hoşlar. Bu üzere bitkilerin korunması ve çeşitlerinin tükenmemesine dikkat etmek gerek.

Ne kadar günümüz şartlarında eskiye kıyasla yeşili daha az görüyor olsak bile hala birçok ormanlık vb. arazi kendi hoşluğunu müdafaaya devam ediyor. Alışılmış ki birçok yerde de endemik bitkiler üremeye devam ediyor. Pekala nedir bu endemik bitki ve neden ismi endemik bitki?

Endemik bitki nedir?

Endemik ismi Yunanca’daki “endemos” (indigenos) sözünden gelmektedir. Endemik bitki dünyanın sırf tek bir yerinde yetişen özel bitkilere verilen genel bir isimdir ve Türkiye yaklaşık 3000 kadar endemik bitkiye mesken sahipliği yapıyor. Diğer bir deyişle Türkiye’deki bitkilerin %30’u endemik bitki cinsinde.

Türkiye’nin bu kadar fazla endemik bitkiye konut sahipliği yapmasının sebebi ise en başta ve en büyük olarak sahip olduğu coğrafik pozisyonun getirileri diyebiliriz. Dört mevsime birden elverişli olması, yağış istikametinden güçlü oluşu, dağlık ve engebeli toprakların bolluğu sayesinde endemik bitkilerin oluşumu için uygun bir ekosistem oluşabiliyor. Bu endomik bitkilerden birkaçı ise şu halde:

Türkiyede yetişen 10 endemik bitki:

• Kasnak Meşesi
• Sığla Ağacı
• İspir Meşesi
• Datça Hurması
• Kazdağı Göknarı
• Anadolu Glayölü
• Ters Lale
• Antalya Çiğdemi
• Zambakgiller
• Kral Eğreltisi

Kasnak Meşesi

En sık görüldüğü bölgeler Konya, Afyon, Isparta ve Kütahya illeridir. Odunları değerli kabul edilen bir ağaç tipidir. Ekseriyetle mobilya kaplaması ve parke üretiminde kullanılır.

Sığla Ağacı

Sığla ağacı Türkiye’de en sık Muğla ve Fethiye civarlarında görülür. Çınarı andıran sığla ağacının boyu 20 metreye kadar uzayabilir. Birtakım bölgelerde Günlük Ağacı olarak da anılır

İspir Meşesi

İspir Meşesi Yozgat, Kastamonu ve Doğu Anadolu bölgesinin genelinde görülebilen bir cinstir. Çok kısa yaprak saplarına sahip olan bu meşe tipinin uzunluğu yaklaşık olarak 6-7 metreye kadar uzayabilir.

Datça Hurması

Teke Yarımadası ve Datça’da yetişen bir bitkidir. Ortalama 10-15 metre uzunluğunda olan Datça Hurması ağacının meyveleri 1.5 cm uzunluğunda ve sarı-kahverengi ortasında renk tonlarına sahiptir. Datça hurması ağaçları şiddetli rüzgarlardan olumsuz etkilendikleri için çoklukla derin vadilerde hayatta kalmayı başarabiliyorlar.

Kazdağı Göknarı

Yalnızca Kazdağı’nda görülebilen bu cinsin boyu yaklaşık 30 metreye kadar uzayabilir. Yaprakları yassı olan Kazdağı Göknarının zirvesinde bulunan kozalakları yaklaşık olarak 20 cm uzunluğuna ulaşabilir. Rutubetli toprakları çok seven ve uygun şartlarda süratli büyüyen bir çeşittir.

Anadolu Glayölü

Genellikle Akdeniz ve Ege Bölgelerinde rastlanılan Anadolu Glayölü, Kızılçam ormanları ve makilerde bahar ve yaz aylarında görülür. Çok narin bir endemik bitki olan Anadolu Glayölü, süratli azalma nedeniyle büsbütün yok olma riskiyle karşı karşıya gelmiş bir bitkidir.

Ters Lale

Anadolu’da çabucak hemen her bölgede rastlanılan bu çiçek tipi en çok Hakkari ve Van bölgelerinde yetişir. Her kısmında 6 yaprak bulunan Karşıt Lale’nin uzunluğu yaklaşık 70 cm kadar uzar. Çoklukla 1000-3000 metre ortasındaki rakımlarda görülür.

Antalya Çiğdemi

Antalya Çiğdemi, isminden da anlaşılacağı üzere sadece Antalya’da yetişen bir çeşittir. Dağınık quercus ormanlarında dağınık halde bulunur. Ekim ayından Aralık ayına kadar çiçek açar ve çiçeklerini korur. Çoklukla 1000 metre civarındaki yükseltilerde görülür tıpkı kökten yıllarca yeni filizler verebilir.

Zambakgiller

Türkiye’de 430 farklı çeşidi bulunan Zambakgiller en sık Manisa’da görülürler. Endemik cins olan bu bitki ekseriyetle 500 ila 2000 rakımları ortasında görülmektedir. Mayıs ayının başları ve Haziran ayında çiçek açarlar. Yaprakları şertisi ve yassı yapıdadır. Adasoğanı, sarısabır ve mügeçiçeği zambakgiller familyasına ilişkin çeşitlerdir.

Kral Eğreltisi

Başta Karadeniz Bölgesi olmak üzere ülkemizdeki nemli topraklarda görülür. Dere kenarı, nemli çayır ve bataklıklar en sık görüldükleri ortamlardır. 4-6 cm uzunluğundaki yaprakların oluşturduğu kollar 1-2 metre ortası uzunluktadır. Temmuz ve Ağustos aylarından itibaren olgunlaşmaya başlarlar. Çok yıllık bitkiler grubundadır.