Regülatör Nedir, Ne İşe Fayda ve Nasıl Çalışır?

Teknoloji ne kadar da gelişti, kullandığımız aygıtlar ne kadar da havalı değil mi? Ne kadar havalı olursa olsun bir elektronik aygıt ismi üstünde elektriğe yani bir güç kaynağına gereksinim duyar. Aygıt, bağlı olduğu güç kaynağıyla çalışırken ya da şarj olurken yanlışsız voltaj seviyesine maruz kalması son derece kıymetlidir. İşte bu voltaj düzeyini ayarlayan ve her daim hakikat seviyede tutan sistem regülatördür.

Regülatör çoğu aygıtta dahili olarak bulunur fakat çok daha büyük aygıt ve makinelerde harici olarak da kullanılabilir. Regülatör kolay bir çalışma prensibine sahiptir. Akımı alır ve hakikat düzeye getirir, bu kadar kolay. Kolay ancak gerçek voltaja maruz kalmayan bir aygıtın patlama ihtimalini düşünürsek hayati değere sahip olduğunu anlarız. Regülatör nedir, ne işe fayda, cinsleri nelerdir gelin biraz daha yakından bakalım.

Regülatör nedir?

Voltaj regülatörü ya da kısaca regülatör; bir güç kaynağına bağlı olarak çalışan ya da şarj olan makine ve aygıtların bağlı oldukları mühlet boyunca doğru voltaj düzeyine maruz kalmalarını sağlayan bir sistemdir. Lineer yani ileri beslemeli ya da negatif geri beslemeli olarak çalışan regülatör, muhtemel bir voltaj değişikliği durumunda tampon vazifesi görerek güç kaynağına bağlı makine ya da aygıt donanımlarının ziyan görmesini önler.

Regülatör ne işe fayda?

Şöyle düşünelim; otomobille makul süratte gidiyorsunuz fakat bir an kontrolü kaybettiniz ve bir yerlere çarpmak üzeresiniz. Neyse ki otomobilin etrafı çarpma tesirini neredeyse yok edecek kadar güçlü emici gereçlerle kaplı. Otomobil ağaca çarptı ancak sizin burnunuz bile kanamadı. İşte elektronik aygıtlar için regülatör bu vazifesi üstlenir.

Günümüzde elektrik devreleri ve topraklama sistemleri son derece başarılı. Lakin elektrik gücü pek çok farklı nedene bağlı olarak denetimden çıkabilir. Pek çok farklı istasyondan denetimsiz bir formda geçmeyi başaran gücün güç kaynağından çıktıktan sonra bağlı olan aygıta ya da makineye ziyan vermeden sakinleşmesini sağlayan regülatördür.

Regülatör nasıl çalışır?

Türlerine nazaran değişiklik gösterse de standart bir regülatör üç temel bileşene sahiptir; Geri Besleme Devresi, Kararlı Referans Voltajı ve Geçiş Elemanı Denetim Devresi. Geri Besleme Devresi, DC voltaj çıkışındaki değişiklikleri algılar, Kararlı Referans Voltajı bir sinyal üretir ve Geçiş Elemanı Denetim Devresi sinyalle öğrendiği değişiklikleri düzenleyerek hakikat voltajı ayarlar.

Yani regülatör bileşenleri anlık olarak voltajı denetim eder, değişiklikleri müşahedeler, değişikliği fark eder ve sonunda ortaya çıkan bu değişikliğin cihaza ya da makineye ziyan vermesini önlemek için fazlalıkları emer ve yanlışsız düzeye getirir. Birtakım regülatörler ufak boyutlu aygıtlar oldukları için bu çeşit gelişmiş bir sistem son derece şaşırtan.

Regülatör çeşitleri:

• Lineer voltaj regülatörü
  • Seri regülatör
  • Şönt regülatör
• Anahtarlama voltaj regülatörü
  • Step up regülatör
  • Step down regülatör
  • Inverter regülatör

Lineer voltaj regülatörü:

Lineer voltaj regülatörü, voltaj bölücü olarak misyon yapar ve güç kaynaklarını düzenlemek için kullanılır. Standart regülatör, lineer voltaj regülatörüdür. Düşük çıkış dalgalanma voltajı verir, süratli reaksiyon müddetine sahiptir, daha az gürültülüdür lakin pek verimli değildir, soğutucuya gereksinim duyduğu için geniş alan gerektirir ve giriş voltajını arttırmaz.

Lineer voltaj regülatörü seri ve şönt olmak üzere ikiye ayrılır. Seri regülatörü özel bir bileşen kullanır ve bu bileşenin direnci değiştirilerek voltaj düzenlemesi yapılır. Şönt regülatörü ise besleme voltajından toprağa değişken bir direnç yollar. Şönt kolay bir sistemdir fakat seriye nazaran daha az verimlidir.

Anahtarlama voltaj regülatörü:

Anahtarlama voltaj regülatörü, lineerden farklı olarak negatif geri beslemeli olarak çalışır. Değişik bir voltaj algıladığı anda bir bileşeni kapatır ve o değişikliklik bağlı aygıta ulaşmadan geri sarfiyat. Anahtarlama voltaj regülatörün boyutu, tartısı ve güç denetimi son derece verimlidir. Lakin yüksek çıkış dalgalanma voltajı, yavaş reaksiyon mühleti, gürültülü ve değerli olması onun olumsuz özellikleridir.

Anahtarlama voltaj regülatörü Step up, Step down ve Inverter olmak üzere üçe ayrılır. Step up regülatörü çıkış voltajını düşürür, Step down regülatörü giriş voltajını düşürür, Inverter regülatör ise muhtaçlığa nazaran özel düzenlemeler yapar. Her bir cinsin kullanılan aygıta ve makineye nazaran olumlu ve olumsuz özellikleri vardır.

Elektronik aygıtlarımızın her daim yanlışsız voltajı almasını sağlayan regülatör nedir, nasıl çalışır, çeşitleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu sistem hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik.