Optimizasyon Nedir, Ne İşe Fayda?

Optimizasyon nedir, hepimiz biliyoruz. Genel olarak bir işin âlâ hale getirilmiş olması manasına gelir. En azından bilgisayar bilimleri başta olmak üzere pek çok alanda bu manasıyla kullanılır. Lakin kelam konusu oyun dünyası olduğu vakit optimizasyonun sadece iyiyi sunması yetmez, iyi optimize edilmiş bir oyun pek çok farklı sistemde en iyiyi sunmayı hedeflemek ve bunu uygulamak zorundadır.

Steam üzere platformlardaki oyun yorumlarını okuyorsanız ‘İyi optimize edilmemiş oyun.’ ‘Oyun optimizasyonu makus.’ üzere cümleler görmüşsünüzdür. Bu yorumlar birçok vakit oyun performansının gereğince güzel olmadığını belirtse de aslında oyundaki yazılımsal bir yanılgıyı da işaret ediyor olabilir. Gelin optimizasyon nedir, ne işe fayda biraz daha yakından bakalım ve optimizasyonun oyun tecrübesine tesiri nedir ayrıntılarıyla görelim.

Optimizasyon nedir?

Bilgisayar bilimleri açısında inceleyecek olursak optimizasyon, bir sürecin yapılacağı en kısa yoldur. Bu kısayol sonucunda donanım fazla yük binmeden gerekli işi düzgün bir formda sunabilir. Bu durum birden fazla vakit makul kabul edilir lakin bir süreç sonucuna en kısa müddette varmak oyun dünyasında kâfi değildir.

Oyunların asgarî sistem ihtiyaçları vardır, azamî için ise birden fazla vakit bir hudut belirlenmez. Bunun manası, minimum ile azamî ortasında yer alan sayısız aygıtta söz konusu oyunun problemsiz bir biçimde çalışması demektir. Oyunun bunu sunması için en iyiyi sunması gerekir ki buna oyun optimizasyonu denmektedir.

Kötü optimize edilmiş bir oyun demek, berbat bir oyun tecrübesi demektir. Lakin bunun manası her vakit oyun performansının berbat olduğu demek değildir. Minimum ve azamî sistemler ortasında en iyiyi sunması gereken bir oyunun yazılımsal sıkıntıları olabilir. Lakin optimizasyon sorununa neden olan alan, birçok vakit oyunun grafik düzenlemeleridir.

Oyun optimizasyonunu etkileyen faktörler:

• Görüntü kalitesi
• Aydınlatma ve gölgeleme
• Ekstra efektler

Görüntü kalitesi:

Oyun optimizasyon karşılaştırması yapmak için birçok vakit 1920×1080 çözünürlük üzerinden bir kıymetlendirme yapılır lakin bu kıymetlendirme sırasında 2K ve 4K üzere çözünürlükleri gözden kaçırmamak gerekir. Günümüz çağdaş oyunlarında manzara kalitesi karşılaştırmaları biraz daha karışık bir hal alabilir.

FXAA yahut SMAA üzere son manzara üzerine odaklanan sistemler, kare başına hafif ofsetlerle oluşturma metodu, MSAA üzere piksel başına düzenleme usulleri ile tüm bu teknikleri içeren TXAA üzere prosedürler; maliyet ve örnekleme açısından farklı sonuçlar doğursalar bile oyun optimizasyonunun temelini oluştururlar.

Aydınlatma ve gölgeleme:

Bir oyunda yer alan dinamik ışık döngüleri ve arazi deformasyonu üzere ayrıntılar üzerine şekillendirilen ışıkların hareket etmesi, ışık yoğunluğunun değişmesi, oyuncu hareketleri ve buna bağlı arazi değişimleri ile ışık davranışları ve gölgeler; oyun optimizasyonunun temelini oluşturduğu üzere ışığa gerçekçi reaksiyonlar veren yüzey ve atmosferler yaratmak, oyun maliyetini belirleyen ana unsurlardandır.

Ekstra efektler:

Görüntü kalitesi, aydınlatma ve gölgeleme sayılmayan öteki efektler de hem maliyet hem de optimizasyon konusunda son derece değerlidir. Bokeh alan derinliği yaratan efektler, odak dışı manzara kesimleri ve gibisi imaj özelliklerinin güzelleştirilmesi en az ve azamî donanımdaki bilgisayarlara ne kadar uygun olursa oyun optimizasyonu da bir o kadar yeterli olacaktır.

İyi optimize edilmiş bir oyun nasıl çalışmalı?

Bir müddettir oyunların grafik ayarlarında karşımıza düşük, orta, yüksek, çok yüksek ve ultra üzere seçenekler çıkıyor. Bunlar grafik ön ayarlarıdır ve birden fazla vakit tam olarak oyuncuya istediğini sunmasa bile rehberlik etmesi açısından olumlu görülür. Geliştirme sırasında odak noktası orta ön ayardır. Buna nazaran daha aşağı ve daha üst olan ayarlar belirlenir.

Orta seviyede bir standart ayarlandıktan sonra oyun grubu bunun üzerinde çalışmalar yaparak her seviyede kaliteli bir manzara ve sıkıntısız performans yakalamayı amaçlar. Her şey uygun üzere görünse bile son kararı veren birden fazla vakit bu teknik ayrıntılardan pek anlamayan oyuncu oluyor. Sonuç ise maalesef birçok vakit düşük performanslı bir oyun oluyor.

Oyun geliştirici yazılım sırasında ufak bir ayrıntı ekleyerek oyunların aygıtın GPU, CPU üzere pahalarını öğrenmesini sağlayabilir. Cihazın sistem seviyesini bilen oyun, buna nazaran kendi grafik seçeneğini sunmalıdır. Böylelikle en az ve azamî tüm sistemlerde oyun yanlışsız bir imaj sunarak oyun optimizasyon düzeyini en üst seviyede sergileyecektir.

Benzer bir sorun, konsol oyunlarının PC versiyonlarında da yaşanıyor. Grafik ayarı varsayılan olarak orta formunda belirleniyor lakin platformlar ortası bariz farklar nedeniyle ortaya optimize edilmemiş bir oyun çıkıyor. Elbette, gerekli donanıma sahip oyuncular bu ayarları değiştirebiliyor lakin bilgisizlik ya da donanım eksikliği nedeniyle pek çok oyuncunun optimizasyon sorunu yaşadığı da açık bir gerçek.

Oyun optimizasyonu yapmak bu kadar mı sıkıntı?

Aslında oyun optimizasyonu sıkıntı ya da kolay demek hakikat değil. Zira geliştirilen her oyuna nazaran değişen bir durumdur. Fakat şöyle de bir durum var ki bazı oyunların yazımı sırasında optimizasyonu güçlendirecek tek bir kod dizilimi eklemek bile harcanan mühlete karşı kâfi verimliliği sağlamıyor.

Özetlemek gerekirse oyunu optimize etmek için harcanan emeğin sonucu birçok vakit harcanan emeğe değmiyor. Çünkü çok geniş bir donanım yelpazesinin her birinde gerçek performansı sağlamak hiç de kolay değil. Lakin oyun geliştiricilerin bir kısmının optimizasyona en az vakti ve maliyeti ayırdıkları da unutulmamalı.

Dying Light, hareketli karakterler ve gerçekçi ışık döngüsü ile başarılı bir açık dünya oyunu olsa da pek çok oyuncu bu oyunu standart çözünürlük bedellerinin neredeyse %55 altında oynayabildiklerini söylediler. Deus Ex: Mankind Divided oyununda da emsal bir MSAA sorunu yaşandığı biliniyor. Metro 2033 ise beklenmediği halde optimizasyon konusunda tam not alan oyunlardan biriydi.

Oyun performansını direkt olarak etkileyen optimizasyon nedir, ne işe fayda, oyun tecrübesine tesiri nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve husus hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Optimizasyon sorunu yüzünden tadınızı kaçıran oyunları yorumlarda paylaşabilirsiniz.