Makûs Yorum Yaptığınız İşletme Sizi Savcılığa Verebilir mi?

İnternette bir işletme yahut bir eser hakkında çok sayıda yorum yapıyoruz. Bunların bir kısmı olumsuz oluyor doğal olarak. Kimi işletmeler bu yorumlara olgun karşılıklar verirken kimi işletmeler ise öfkesine hakim olamayarak çeşitli tehditlerde bulunabiliyor.

Fazla hassas olan bu işletme sahipleri, kimi kullanıcıları savcılığa vermekle dahi tehdit edebiliyor. Hakaret içermeyen yorumlara bile bu halde karşılıklar veren işletmeler reaksiyon çekerek büyük bir puan kaybına uğrayabiliyor.

İnternette bir işletme hakkında kolay bir eleştirel yorum yazan kullanıcıya işletme sahibinin “savcılığa verildiniz” karşılığı Twitter’da gündem olunca, bu nedenle davalık olunup olunmayacağı oldukça merak edildi.

Bunun üzerine çok sayıda kişi birlik oldu ve kelam konusu işletmenin puanı Google Yorumlar’da 4,8’den 3,3’e kadar düşürüldü.

Bu da isteyen herkesin birlik olup rastgele bir işletmenin puanını kolaylıkla düşürebileceğini gösterdi.

Peki bu uyuşmazlıklarda hukukun rolü nedir, gelin kimi önemli soruları cevaplayalım:

Bu örnekte de olduğu üzere yorumun içeriğinde küfür olmasa dahi yalnızca tenkit içeriyor diye işletme şikayetçi olabilir mi? Avukat Çağatay Üsküdar yanıtlıyor:

– Hayır, yalnızca tenkit içeren yorumlardan ötürü şikayet edilemez. Bu durum direkt bireylerin niyet ve ifade özgürlüğünün kısıtlanması sonucuna sebep olacaktır. Söz özgürlüğü kapsamında herkes, fikir ve kanaatlerini kelam, yazı, fotoğraf yahut diğer yollarla tek başına yahut toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir. Bir yorumun haksız rekabet yaratabilmesi bakımından muhakkak başlı kriterleri karşılaması gerekmektedir. İlgili kriterler de Türk Ticaret Kanunu 55. ve 62. Hususlarında düzenlenmiştir.

– Bu konuda birden çok kriter yer almakla birlikte bizi ilgilendiren 3 değerli kriter bulunmaktadır. Kullanıcı yorumlarına ait hususlara kısaca değinmek gerekirse marka ya da şahıs firmasında firma sahibi hakkında temelsiz formda ve gerçek dışı bir yorumun yapılması, marka ya da gerçek kişi tacir hakkında hakaret içerikli bir yorum varsa, bir iftira kelam konusu ise yahut haksız halde rekabete sokacak biçimde öteki marka yahut işletmelerin tanınmışlığından faydalanarak ön plana çıkarıyor yahut geri plana atıyor ise bunlar haksız rekabet kapsamında kıymetlendirilebilir.

– Bu noktada yapılacak yorumlara nazaran olay özelinde durumun farklı yorumlanabileceğini de belirtmeden geçmeyelim. Yani “bu kriterleri taşıyan her yorum haksız rekabet kapsamına girer yahut bu kriterlere sahip olmayan bir yorum da haksız rekabet kapsamına girmez” üzere net çizgiler içinde konuşmak hakikat olmaz.

İşletme sahiden şikayetçi olursa yorum sahibi nelerle karşılaşır? Zira yorum sahibi haklı bile olsa tabir vermeye gitmekle, avukat tutmakla uğraşmak istemeyecektir.

– Haksız rekabet hatası nedeniyle kabahati işlediğine mahkemece kanaat getirilen bireyler, üstte belirtilen Türk Ticaret Kanunu 55 ve 62. Unsurlarda yer alan her bir düzenleme kapsamına giren fiillerinden ötürü 2 yıla kadar hapis yahut isimli para cezasıyla cezalandırılmaktadır. Koşulları oluşmuşsa ceza alan şahısların cezaları isimli para cezasına çevrilebilir, kararın açıklanmasının geri bırakılması uygulanabilir ve mahpus cezasının ertelenebilir. Haksız rekabet kabahati, şikayete tabi kabahatler ortasındadır.

– Şikayet müddeti, hatanın işlendiğinin ve failinin öğrenildiği tarihten başlamak üzere 6 aydır. Hak sahibi şikayet hakkını 6 ay içerisinde kullanmaz ise bir daha birebir fiil ile ilgili failin şikayet edilmesi mümkün değildir. Şikayetçi olabilecek bireyler ise haksız rekabet sebebiyle müşterileri, kredisi, mesleksel prestiji, ticari faaliyetleri yahut öteki ekonomik menfaatleri ziyan gören yahut bu türlü bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan gerçek yahut hukukî şahıslardır. (şirket, vakıf, dernek, esnaf odaları vb.)

– Ayrıyeten şikayetçilerin haksız rekabet ile ilgili olarak tazminat davası açma hakları da bulunmaktadır. Son olarak Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurularak ilgili yorumun bulunduğu URL’ye erişim manisi talebinde bulunabilir.

Hangi tip yorumlarda işletme davayı kazanabilir? Bunun sonucunda hatalı bulunan yorum sahibine hangi cezalar verilir? Yorum yazarken nelere dikkat etmek gerekir?

– Aslında bu sorunun yanıtlarını kısmen verdik. Gerçeğe muhalif yorumlar içeren, hakaret içerikli, firmanın prestijine ziyan verecek halde yapılan yorumlar sonucunda işletmeler ilgili yorumları yapanlar hakkında şikayette bulunabilir yahut tazminat davası açabilir. Cezalar üstte belirttiğimiz üzere 2 yıla kadar mahpus yahut isimli para cezası ile cezalandırılmaktadır. Yorum yazarken eser yahut işletme hakkında objektif ve kullanıcı tecrübesi içeren, hakaret yahut küçük düşürücü olmayan yorumlar olmasına dikkat edilmeli.

Verilen siparişin makus çıkması hakkında bir yorum yazıldıysa kullanıcıdan bunu kanıtlaması istenebilir mi?

– Hayır, müşteriler memnuniyetsizliklerini doğal ki lisana getirebilirler lakin bu noktada dikkat edilmesi gereken nokta üstteki sorulara verdiğimiz yanıtlarda da belirttiğimiz biçimde markayı küçük düşürücü, hakaret içeren yahut şahısların kişilik haklarına saygılı olmayan bir biçimde memnuniyetsizlikler lisana getirilmemelidir. Ayrıyeten bu noktada dikkat edilmesi gereken başka bir nokta ilgili yorumu yapan kişinin sahiden eserin kullanıcısı olup olmadığı noktasındadır. Eseri satın almış ve mutlu kalmamış bireylerin memnuniyetsizlik içeren yorumlarında rastgele bir sorun bulunmamaktadır.

Rakip firmalar tarafından makus yorum yazma olayları çok sık yaşanıyor mu? Bunlar nasıl tespit ediliyor? Cezası ne oluyor?

– Evet, bilhassa rekabetin sert olduğu kimi kesimlerde bu sıklıkla yaşanıyor. Rekabet ortamındaki rakip firmalar, yarattıkları hasımlığı internet vasıtasıyla yaptıkları yorumlar ile ilgili işletme üzerinde prestij saldırısı haline getirmektedir. Hatta kimi durumlarda sadece ilgili işletmeye ve prestijine ziyan vermek ismine birden fazla hesaptan olumsuz yorum yapabilmektedir.

– İlgili yorumlar şikayet edildikten sonra sunucuları Türkiye’de olan sitelerden ilgili yorumu giren kişi bilgileri, sunucuları Türkiye’de bulunmayan lakin Türkiye Temsilciliği bulunan sitelerde ise Türkiye temsilciliklerinden ilgili bireyler hakkında resmi makamlar tarafından bilgiler talep ediliyor. Daha sonra üstte belirttiğimiz haksız rekabet kararları çerçevesinde cezai ve tazminat sonuçları doğabiliyor.

Canı sıkılan biri bile istediği yorumu yazabiliyor. Bunun önüne nasıl geçilebilir? İşletmeler bu durumdan bezdikleri için mi türel yola başvurmakla tehdit ediyor?

– Evet, artık işletmelerle yahut onların sundukları eser ve hizmetlerle alakalı olarak isteyen istediği yorumu yazabiliyor, bunda bir pürüz yok. Lakin daha evvel de belirttiğimiz üzere bunun da bir hududu var. Prestij saldırısı halinde gerçekleştirilen yorumları günümüz internet çağında engellemek yahut önüne geçmek kolay değil. Lakin bu konuda kontroller sıklaştırılabilir. Hukuksal yollara başvurmak bir tehdit sistemi değil bir hak olarak kullanılmalı.

– Şayet sahiden kaideleri sağlıyorsa işletmelerin hukuksal yollara başvurmasında rastgele bir etik yahut türel bir sorun görmüyorum. Lakin eserlerine gelen en ufak bir olumsuz tenkit niteliğindeki yorumlarda yahut müşterinin yaşamış olduğu aksiliklerin lisana getirilmesinde bile “yorumunu kaldır, yoksa şikayet ederiz.” halinde yaklaşım gösterip maddelerin verdiği hakkı tehdit sistemi olarak kullanmak etik bir davranış değil.

İşletmelerin spam yorumlara maruz kalmasıyla ilgili gelecekte düzenlemeler yapılabilir mi? Bu husustaki açıklar neler?

– Benim fikrime nazaran ülkemizde genel olarak internet üzerinden işlenen cürümler hakkında yeni yasal düzenlemeler yapılması gerekiyor. Bunlardan birisi de bu bahis. Bu hareketler haksız rekabet kapsamında kıymetlendirilerek süreç gerçekleştiriliyor. Lakin spam yorumların önüne geçilemiyor. Ayrıyeten vakit zaman, yorum yapan şahısların tespitinde de meseleler yaşanıyor.

– Bir başka sorun ise spam yorum içeren sayfanın sunucularının yurt dışında olması ve Türkiye’de bir temsilciliğinin bulunmaması üzere durumlarda oluyor. Ülkemiz kanunları kapsamında yapabileceğimiz bir şey kalmıyor. Ayrıyeten yargı tarafında bilişim ve internetle alakalı ihtisaslaşma maalesef epey zayıf. Hal bu türlü olunca yargılama tarafında işletmeler her daim bekledikleri sonuçlara ulaşamayabiliyorlar.

Kullanıcılar işletmelerin bu karşılıklarından korkup olumsuz yorum yazmaktan vazgeçebiliyorlar. Görünürde işletme puanları yüksek olsa da bu yorumları gören kullanıcıların başında o işletmenin puanı daha da düşüyor. Bir puan uğruna daha da ziyana uğramıyor mu işletmeler?

– Olay özelinde değişebilmekle birlikte üstte da belirttiğim üzere işletmeler tarafından türel yollara başvurmak bir tehdit düzeneği değil bir hak olarak kullanılmalı. Ben de bu halde yapılan yaklaşımların potansiyel müşteri kaybına sebebiyet verebileceği kanısındayım. Fakat yalnızca şikayetler üzerine kurulmuş platformlar aracılığıyla sistematik prestij saldırısına uğrayan işletmelerin de öteki bir yolu kalmıyor maalesef.

Umarız ki Avukat Çağatay Üsküdar’ın cevapları bu husustaki merakınızı giderebilmiştir.