Facebook’un Çöktüğü Gece Türk Telekom’a Ne Olduğu Açıklandı

Facebook’u yalnızca WhatsApp ve Instagram’ın sahibi ve toplumsal medya hizmeti veren bir şirket olarak tanımlamak hayli yanlışlı. Pasifik Okyanusu’nun altına kendi internet kablolarını döşeyen bu şirket, dünya üzerindeki trafiğin büyük kısmını denetim eden bir inhisar. İşte bu nedenle 4 Ekim gecesi yaşanan 7 saatlik çöküş, kağıt üzerinde Facebook ile bağlantısı olmayan hizmetlerde bile “sorunlara” neden oldu.

Thousand Eyes tarafından yayınlanan bir tahlil, Facebook’un çöküşüne dair kıymetli bilgiler içeriyor. Bu bilgiler, eş vakitli olarak Türk Telekom kullanıcılarının yaşadığı ilişki sıkıntılarını da açıklıyor. Türk Telekom ve başka İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS) şirketleri çöküntüden birkaç sebeple etkilendi. Artık bu sebeplere birlikte bakalım

1. Facebook, yalnızca toplumsal medyanın değil; internet ağlarındaki trafiğin birçoklarının da sahibi pozisyonunda: Pekala bu ne demek?

Facebook’un Kuzey Amerika ve Asya kıtaları ortasındaki Pasifik Okyanusu tabanına döşediği kablo çizgisi grafiği

4 Ekim gecesi kullanıcılar, facebook.com ve şirket bünyesindeki öteki internet sitelerine (ve bağlı olan uygulamalara) girmeye çalışırken her zamanki üzere DNS sunucularına istek gönderdiler. Gönderilen bu istekler, Facebook cephesinde karşılıksız kaldı; çünkü Facebook’un DNS sunucularına erişilemiyordu, şirket adeta internetten yok olmuştu.

Türk Telekom ve öbür şirketler, kullanıcılar tarafından iletilen bu sorgulara, Facebook sunucularına erişemedikleri için olumsuz karşılık verdiler. Alışılmış ki de kullanıcılar bu sorunu Chrome’da çıkan dinozor, yüklenmeyen Instagram postları, ulaşmayan WhatsApp iletileri biçiminde deneyimlediler ve sorunu -son derece gayri ihtiyari bir şekilde- internete bağlanmalarını sağlayan şirketlere mal ettiler.

2. Türk Telekom ve başka servis sağlayıcıları, kriz vakitlerindeki ağır trafiğe alışkın değil:

Facebook’un çöküş gecesinde yaşananları aslında doğal afetlerde de yaşanan ağ yoğunluğuna benzetebiliriz. 26 Eylül 2019’da İstanbul’da yaşanan sarsıntının akabinde Türkiye’deki GSM operatörlerinin ağır irtibat gereksinimi karşılayamadıkları için nasıl devre dışı kaldığını hatırladınız mı? Teknik olarak GSM ilişkisi ve bir internet teması tamamen farklı olaylar, fakat burada benzer olan şey kullanıcı davranışı.

Çöküş gecesinde kullanıcılar, tıpkı doğal afet krizlerinde olduğu üzere durumu anlamak için Facebook sunucularına normalden 4 kata kadar fazla istek gönderdiler. Bu sebeple ağdaki trafik yoğunluğu rastgele bir andaki trafiğin çok üzerine çıktı. Üstelik bu durum saatler sürdü. Kullanıcılar Facebook’un uygulamalarını kapatıp açarak, sayfayı yenileyerek bu isteklerin sayısını önemli halde artırdılar. Thousand Eyes’ın tahliline nazaran Facebook’un CTO’su, ağır istek nedeniyle ağdaki gerilimi teknik grubuna bildirmek durumunda kaldı. Ağlardaki bu yoğunluk, servis sağlayıcılarının da olağandışı taleple müsabakasına, vakit zaman da hizmetlerinde yoğunluk yaşanmasına sebep oldu.

Ayrıca çöküş sırasında yaşananları aşağıdaki görüntüde sizlere açıkladık: