Felaket Haberlerine Daima Bakmamızın Sebebi Doom-Scrolling

İşte bu duruma İngilizcede “doom scrolling” ismi verilmiş, Türkçeye ise “felaket kaydırması” olarak çevirebiliriz. Aslında haberlerin geneline bakıldığında özel bir efor gerektirdiği söylenemez, zati gerçek bir “doom”un içindeyiz.

Özellikle de Twitter, Ekşi Kelamlık üzere mecralarda bu durumu çok daha fazla yaşıyoruz.

Hatta pandemi, orman yangınları, bayan cinayetleri, adaletsizlik kaynaklı yoğun gündemlerde Instagram’a dahi sıçrayabiliyor bu durum. Toplumsal medya çağı öncesinde sabahları yalnızca gazete okur, günlük yaşantımıza devam ederdik. Akşamları da bir haber bülteni izlemekle yetinirdik. Şimdilerde ise her şeyi “son dakika” öğrenmek istediğimiz için makûs haber seline kapılıp “duyarlılığın” dozunu kaçırabiliyoruz.

Kötü şeyleri değiştirmek için illa ki onlara her dakika maruz kalmak gerekmiyor.

Böyle olduğu takdirde sonumuz büsbütün duyarsızlaşmaya yanlışsız gidebilir. Dikkat ettiyseniz rastgele bir bayan cinayeti bile eskisi kadar gündem olmuyor ne yazık ki. Bu da çok fazla makus haber tüketmemizle alakalı.

Sabah uyanıyoruz, toplumsal medyaya baktığımızda tekrar yesyeni bir felaket kaydırması başlıyor. Saatlerce sürüyor ve bu da gece uykusuzluğuna neden oluyor.

Burada kıymetli olan nokta şu, bu durumun tek hatalısı gündemin kendisi değil.

Harvard’daki bilim insanı Mesfin Bekalu, insanların olumsuz haberleri okumaya daha fazla meyilli olduğunu söylüyor. Elbette bu üzere durumların kitlesel dayanışma sağlamak üzere yararlı tesirleri var lakin kendimize şunları da sormamız gerekiyor:

Neden parmaklarım ağrıyana dek kaydırmaya devam ediyorum? Neden bu kadar kötü hissettirmesine karşın buna devam ediyorum? Kimi hesapları, sözleri takipten çıkarsam ya da en azından sessize alsam bunun bana tesiri ne olur? Pat diye karşıma çıkmasalar da ben istediğimde gidip ne oluyormuş diye baksam mesela, bu beni daha uygun hissettirir mi? Bu durum nereye kadar bu türlü devam edecek, yıllarca mı, bir ömür uzunluğu mu?

“Felaket kaydırması”nın zihin sıhhatini yavaş yavaş aşındırdığı biliniyor.

Peki, bu durumdan kurtulmak için ne yapabiliriz?

Bunun adını koymak bir ölçü tesirli olabilir, zira bir farkındalık kazandıracağı için “şu an felaket kaydırması yapıyorum” diyerek kendimizi uyarabiliriz. “Yapmakta olduğum şeye o kadar da gerek var mı? diye kendimize sorabiliriz. Hesaplarımızı bir müddetliğine dondurma, İnternet kontağını kapatma üzere formüllere başvursak da bunların kısa vadeli olduğunu biliyoruz.

Sosyal medyanın algoritmaları nedeniyle de benzeri haberler karşımıza daima çıkmaya başlıyor ve tesirleri de kaçınılmaz oluyor. Bu yüzden toplumsal medya platformlarının bu algoritmaları düzenlemeleri gerekiyor. Aksi takdirde uzun vadede zihinsel sıhhati kötü etkilenecek koca bir jenerasyon ortaya çıkacak.

Kaynak: Wired, Washington Post, BirGün, Ekşi Kelamlık, Kıvılcım Kıran