Bu Fotoğrafta Kaç Renk Görüyorsunuz?

Optik illüzyonlar, toplumsal medyanın en sevdiği içerik tiplerinden biri. Bireyleri etkileşime geçiren ve kısa müddette gelen onlarca farklı yanıtla viral olan bu çeşit illüzyon sorularının her birinin gerisinde aslında epeyce bilimsel yanıtlar yatıyor. Lakin bu bilimsel gerçekler her vakit tek bir gerçek yanıt olmasına yönelik değil, kimi vakit da neden bir sürü farklı karşılık olduğunu bize açıklıyor.

Geçtiğimiz günlerde Twitter’da ortaya çıkan yeni bir optik illüzyon sorusu, bu durum için kusursuz bir örnek. Kelam konusu paylaşımda birbirine epey yakın renk tonlarından oluşan bir görsel yer alıyor ve sorumuz epeyce kolay: ‘Bu fotoğrafta kaç renk görüyorsunuz?’

3 renk gören de var, 17 renk görende:

Paylaşımı göremiyorsanız buraya tıklayabilirsiniz.

Natürel ki varsayım edeceğiniz üzere paylaşımın viral olması sonrası soruya binlerce yanıt geldi. Gelen yanıtlar ise birkaç ortak yanıt üzerinde şekillendi. Büyük çoğunluk 3, 11, 17 yanıtlarını verirken sayıyı 20’ye çıkaranlar ya da tek renk gördüğünü söyleyenler de vardı.

Pekala yanıtlar ortasında bu kadar fark olmasının sebebi ne? Aslında bu sorunun tek bir karşılığı yok zira gözlerimizin renkleri farklı düzeylerde algılaması tek bir sebeple olmuyor. Yaşa, cinsiyete, renklere baktığımız ekrana, ortamdaki ışığa ve hatta retinalarımızın yapısına nazaran bile bu yanıtlar farklılık gösterebilir.

Beynimizin daha fazla ve daha güzel algılayabilmek için oynadığı bir oyun:

Lakin bu durumu tüm bunların dışında genel bir fizyolojik illüzyonla açıklamak da mümkün; lateral inhibisyon (yanal inhibisyon, yanal engelleme). Buna nazaran nöronlar, öbür nöronlar tarafından baskılanır; uyarılmış nöronlar, yakındaki nöronların aktivitesini mahzurlar. Bu da duyu algımızı sertleştirmeye yardımcı olur.

Ünlü fizikçi Ernst Mach’un geliştirdiği ve March bantları olarak da anılan bu duruma nazaran, imgede kontrastı artıran da tam olarak budur. Daha açıklayıcı olmak gerekirse şöyle düşünelim; birbirine çok benzeyen iki farklı renge bakarken beynimize iki hudut hücresinden birebir anda emsal bir sinyal geldiğinde, beynimiz bunu birebir olarak algılamaya yatkın.

Ama yeniden beynimiz, bu cins ufak yanlışlara düşmemek ve çok daha fazla misal rengi algılayabilmek için savunmasını da geliştirmiş durumda, bu da Ernst Mach’ın açıkladığı lateral inhibisyon ile oluyor. Birbirine yakın renklere dair gelen sinyaller bu sayede farklı ayrı değerlendirilip birebir anda çok daha fazla rengi görmemize imkan sağlıyor.