Aklımıza Kazınmış 7 Unutulmaz Arkadaşlık Sitesi

İnternet’in 90’lı yıllarda yaygın kullanımının başlamasıyla, bugüne kadar hâlâ varlığını sürdürecek konseptte web siteleri de hayatımıza girmeye başladı. Taşınabilir uygulamaların olmadığı, telefonların daha akıllanmadığı yıllarda ortaya çıkan arkadaşlık siteleri, daha evvel görülmemiş halde her kümeden insanı bir ortaya getirip tanıştırabiliyordu. Aslında bakacak olursanız Facebook’un birinci versiyonu bile temelde bir toplumsal medya mecrası değil, arkadaşlık sitesi olarak tasarlanmıştı.

2010’lu yıllara kadar arkadaşlık siteleri, ülkemizde en çok ilgi gören platformları oldu. Bu durum Instagram, Twitter ve gibisi toplumsal medya platformları ile hâlâ bir bakıma devam ediyor. Lakin bu içeriğimizin konusu en düzgün arkadaşlık siteleri denilince akıllara birinci gelen eski web siteleri olacak. Hazırsanız daima birlikte 90’ların sonundan başlayan nostaljik bir seyahate çıkalım.

Bir devrin unutulmaz arkadaşlık siteleri:

• mIRC
• ICQ
• Yonja.com
• Orkut.com
• hi5
• Netlog
• MSN

Bir periyot “internet” kavramı ile karıştırılan mIRC:

IRC (İnternet Aktarmalı Sohbet) protokolü kullanılarak Khaled Mardam tarafından yazıldı. Tüm dünyayla birlikte ülkemizde de bir orta internet kavramıyla karıştırılan mIRC, tahminen de en güzel arkadaşlık siteleri denilince birinci akla gelen isimlerden biri. 2000’li yılların başında birçok kişiyi internet ve bilgisayar kavramlarıyla tanıştıran mIRC, yeniden birebir devirde internet kafe sahiplerine de varlık ve lüks kapılarını bir bir aralamıştır.

Bu “ilkel” chat programının bu kadar tanınan olmasının en büyük nedenlerinden biri de sahiden ilkel olmasıydı. Kolay bir arayüze sahip olan mIRC’nin başına oturan herkes bilgisayardan pek anlamasa bile birkaç dakikada programı çözüp beşerlerle konuşmaya başlayabiliyordu. Günümüzde artık yalnızca kullanıcı ismi yazıp yüzlerce beşerle direkt olarak sohbet etmeye başlayabildiğiniz bir program yahut site bulunmuyor. Ama mIRC hâlâ taklit yazılımlar ve web siteleri ile günümüzde de varlığını bir biçimde devam ettiriyor.

Anonim chatlerin cirit attığı ICQ:

90’ların sonları ve 2000’lerin birinci yılları ortasında internet dünyasının en tanınan anlık iletileşme ve tanışma yazılımı olan ICQ (Ay-Si-Qu, İngilizcede I Seek You cümlesinin okunuşuna göndermedir.) yerini MSN’e bırakmadan evvel bir jenerasyonun bilgisayar başından kalkmamasına sebep olmuştur. Hatta Mirabilis tarafından geliştirilen ICQ o kadar popülerdi ki 1999 yılında AOL isimli medya şirketi tarafından 270 milyon dolara satın alınmıştı.

Birinci başlarda yalnızca Windows için bir olan ICQ, AOL bölümüyle birlikte tarayıcı üzerinden de hizmet vermeye başlamıştı. ICQ’ya kayıt olanlara ise UIN olarak isimlendirilen ardışık olarak dağıtılmış numaralar ile chat yaparlar. Yeni kullanıcılar artık 100 milyonun üzerindeki sayılar ile üye olabilirken, ICQ’nun düşük numaralı birinci üyelikleri eBay üzerinden fahiş fiyatlara satılıyor. ICQ şu an ICQ New ismi altında daha çok Skype ve Zoom gibisi görüntü konferans ve haberleşme uygulaması olarak hizmet veriyor.

Facebook yokken Yonja.com vardı:

Şimdi Facebook daha küresel olarak ortalarda yokken ortaya çıkan ve arkadaş davetleriyle adeta bir saadet zinciri biçimi büyüyen Yonja, ülkemizde bir periyot çok tanınan olmuştu. 2002 yılında çıkan ve o vakit için toplumsal medya üzere bir kavram olmadığı için “fotoğraflı ICQ” olarak tanımlanan Friendster’ın bir kopyası olan Yonja, 2004 yılı itibariyle binlerce kullanıcıya konut sahipliği yapıyordu.

Paralı üyelik sunması da üyelerin Yonja’ya duyduğu inancı arttırıyordu ve arkadaş etrafından birkaç kişi Yonja’ya üye olmuşsa, başkalarının de üye olmaması neredeyse imkânsız oluyor. Lakin Yonja’nın popülerliği çok uzun sürmedi, zira Facebook; büsbütün fiyatsız olarak ve daha gelişmiş bir arayüzle ülkemize geldiği birinci andan itibaren, internet piyasasını büsbütün ele geçirmiş oldu. Bu nedenle Yonja da internetin unutulan siteleri ortasında yerini aldı.

Google’un Türk mühendislerinden Orkut Büyükkökten’in kurduğu Orkut.com:

Facebook ile tıpkı periyotta kurulan ve birkaç sene de olsa Facebook ile müsabakayı başaran dünyanın birinci toplumsal medya sitelerinden olan Orkut, öyküsüyle de bir garip arkadaşlık sitesi olarak karşımıza çıkıyor. O periyotta Google’da çalışan Orkut Büyükkökten tarafından tasarlanan ve kurucusunun ismini alan Orkut, Google tarafından yönetiliyordu. 10 sene etkin kalan Orkut.com, nedendir bilinmez Brezilya’da çok derecede tanınan bir hâle gelmişti.

Hatta Orkut Brezilya’da o kadar popülerdi ki Google siteyi Brezilya üzerinden yönetmeye karar vermişti ve Brezilya’da ofis açmayı planlıyordu. Ama Brezilya’da dikkatlerin Orkut üzerine çekilmesi, birçok Orkut kullanıcısının ırkçılık üzere kabahatlerden mahkemelerde yargılanmasına neden olmuştu ve birçok davaya şahsen Google da çağrılmıştı. 2014 yılında Google tarafından kapatılan Orkut internet alemine büsbütün veda etti. Sitenin kurucusu Orkut Büyükkökten ise Hello isimli yeni bir platformla yoluna devam ediyor.

Üniversitelilerin vazgeçilmezi olmul hi5:

Çak bir beşlik kavramının İngilizce karşılığı olan hi5, tıpkı vakitte ülkemizde de çok tanınan olan arkadaşlık sitesinin ismidir. 2007 itibariyle MySpace’in akabinde en büyük ikinci toplumsal ağ sitesi olan hi5, tekrar Facebook’a yenik düşen arkadaşlık sitelerinin başında geliyor. Sitenin kullanımı ise çok kolaydı, kullanıcılar profillerine fotoğraf yüklüyor ve bu profiller herkese açık oluyordu. Başka kullanıcılar ise fotoğraflarınıza bakıp yorumluyordu ve bu kullanıcılar ile mesajlaşabiliyordunuz.

Bilhassa Facebook’un ülkemizde yaygınlaşmadığı 2004-2006 yıllarında hi5, birçok farklı kümeden insanın tanışmasına vesile olmuş, üniversite öğrencilerinin vazgeçilmez toplumsal ağ sitesi hâline gelmiştir. Tekrar Yonja üzere davet yoluyla süratli yayılan hi5, keşfedilmesinin çabucak akabinde kullanıcı akınına uğramış bir arkadaşlık sitesidir.

2010’ların başına damga vuran “emo” kavramının doğum yeri: Netlog

Ülkece ismimizden kelam ettirdiğimiz bir öteki büyük arkadaşlık sitesi de Netlog olmuştu. Bu sefer ABD yerine Avrupa’dan çıkan Netlog, o periyot neredeyse inanması imkânsız olan 10 milyonu geçen kullanıcıya sahip olduklarına dair yaptıkları reklamlar ile tanınmıştı. Kullanış bakımından hi5’a bir oldukça benzeyen bu sitede, kullanıcılar fotoğraf yüklüyor ve öteki kullanıcılar bu fotoğrafların altına yorumlar atıyordu.

Vakitle e-posta adresine hergün gönderdiği onlarca spam e-posta ile bıktıran Netlog, bilhassa makûs niyetli kullanıcıların istilasına uğramasının akabinde popülerliğini yitirmiş ve 2015 yılında da büsbütün kapatılmıştır.

… ve hepimizin efsanesi MSN:

Tam olarak bir arkadaşlık sitesi olmasa da MSN bugün toplumsal medya kullanan birçok kişiyi “chat yapma” kavramı ile tanıştırmış yegane program. “O durumuna şunu yazmış”, “Şu şu şarkıyı paylaşmış” derken bizleri içinden çıkılmayan garip bir toplumsal dünyaya sokan MSN, bir kuşağı adeta “internet vampiri” hâline getirmişti. Winamp’tan dinlenen müziklerin durumda paylaşılması, gönderilen ilkel emojiler ve çıkartmalar derken sabahlara kadar iletileşme alışkanlığının kökenleri birçok kişi için MSN’de atılmıştı.

MSN 2000’li yılların başında bizlerin hayatında o kadar değerli bir yere sahipti ki meskeninde bilgisayar olanların meskenine, olmayanların internet kafelere kapanıp saatlerce arkadaşları yahut hoşlandıkları şahıslarla mesajlaşmasına neden oluyordu. Pekala MSN’e ne oldu? Olağan ki Facebook belası bu platformu da vurdu. Facebook’un popülerleşmesiyle MSN’in bir ehemmiyeti kalmamış oldu. Çünkü MSN’de yapılan her şey daha gelişmiş ve göze hitap eden arayüz ile Facebook’ta da yapılabiliyordu.

En uygun arkadaşlık siteleri denildiğinde daha aklımıza birçok farklı web sitesi gelebiliyor. Ancak hepsini bir çatı altında toplamak ne yazık ki imkânsız. Bu yüzden bizlere nostalji yaşatacak çoklukla tanınan isimlere listemizde yer vermeye çalıştık. Bu sitelerin bir birden fazla, içerikte de belirttiğimiz üzere Facebook’un popülaritesi ve toplumsal ağları kökünden değiştirmesi nedeniyle tarihin raflarına gömülmüş oldu.