Bilgisayarlarda İşlemci Neye Nazaran Seçilir?

Tüm bilgisayarların en kıymetli bileşenlerinden biri olan işlemci, sistemdeki yükün büyük bir kısmını sırtlayarak adeta bilgisayarın beyni üzere hareket etmekte. Teknolojinin gelişmesi ve bilgisayar bileşenlerinin değerli bir yer tutmasıyla birlikte her gereksinime nazaran farklı bileşenler piyasaya sunuldu. İşlemciler de bir sistemin beyni olarak bu sınıflandırmaya dahil oldular.
Günümüz sistemlerinde günlük kullanım, oyun oynama, iş istasyonu ve içerik üretme hedefiyle birçok farklı heyetim mümkün. Bu bağlamda Intel ve AMD de farklı kulvarlarda farklı modellerle rekabet ediyorlar. Biz de bu yazımızda yeni bir işlemci satın almadan evvel nelere dikkat edilmesi gerektiğinden kelam edeceğiz. İşlemci seçim sürecinden evvel işlemcileri daha yeterli tanımak isterseniz aşağıdaki yazımıza göz atabilirsiniz.

İşlemci alırken nelere dikkat edilmeli?

• Gereksinimi belirleyin,
• Soket tipi (Socket Type)
• Jenerasyon (Generation)
• Saat suratı (Clock Speed)
• Çekirdek (Core)
• İş parçacığı (Thread)
• Önbellek (Cache)
• Darboğaz (Bottleneck)
• IPC
• TDP
• Soğutucu (Cooler)
• İncelemeler
• Kullanıcı yorumları

Muhtaçlığı belirleyin: Alacağınız işlemci, hangi gayeyle kullancağınız sistemin bir kesimi olacak?

Sisteminiz için işlemci seçmenin en temel unsuru gereksiniminizin farkında olmaktır. Şayet günlük kullanımdan öteye geçmeyecek bir kullanıcı iseniz ağır iş yükü için tasarlanmış bir işlemci kullanmanız gereksiz olacaktır. Tıpkı biçimde oyun oynamak üzere bir sistem ediniyor iseniz ekran kartınıza ahenk sağlayamayacak, nispeten güçsüz bir işlemci seçmeniz yanılgı olacaktır.

Var olan bir sistem de olsa büsbütün baştan toplanacak bir sistem de olsa işlemci tercihini yapmadan evvel, gözden geçirmeniz gereken husus başlıkları mevcut. Kullanım tipinize uygun çekirdek sayısı, sahip olduğunuz ya da seçeceğiniz ekran kartıyla uyumluluk, uygun soğutma tahlilini bulmak üzere birçok farklı ögesi göz önünde bulundurmalısınız. Son kararınızı vermenizi sağlayacak tüm ögelere göz attıktan sonra ise satın almayı düşündüğünüz modelin inceleme görüntülerini izlemeniz ve forumlardaki kullanıcı yorumlarına göz atmanız son derece yararlı olacaktır.

Soket tipi: Anakartınızın soket tipi hangi işlemcilere takviye veriyor?

Intel ve AMD rekabetinin sonucunda ortaya çıkan onlarca modeli birbirinden ayıran ögelerden biri de soket tipi. Günümüzde Intel’in kullandığı soket tipi LGA iken AMD ise AM4 ve TR4 soket tipleriyle işlemci üretmekte. Koskoca işlemci dünyasında sırf 3 adet soket tipi varmış üzere görünse de bu soket tiplerinin bir de alt modelleri bulunuyor. Aşağıdaki listede Intel ve AMD’nin piyasada bulunan soket tiplerini ve bu soket tiplerini kullanan işlemci serilerine göz atabilirsiniz.

Intel soket tipleri, işlemci serileri ve uyumlu yonga setleri:

• LGA 1151: 8. ve 9. kuşak
  • Z390
  • Z370
  • Q370
  • H370
  • B365
  • B360
  • H310
• LGA 1200: 10. jenerasyon
  • Z490
  • H470
  • B460
  • H410
• LGA 2066: 10. kuşak
  • X299

AMD soket tipleri, işlemci serileri ve uyumlu yonga setleri:

• AM4: Ryzen 3000, 2000 ve 1000 serisi
  • X570
  • X470
  • X370
  • B550
  • B450
  • B350
  • A320
  • X300
  • A300
• TR4: Ryzen Threadripper 2000 ve 1000 serisi
  • X399
• sTRX4: Ryzen Threadripper 3000 serisi
  • TRX40

Kuşak: Bütçenize nazaran ulaşabileceğiniz en yeni işlemci hangisi?

AMD de Intel de gelişen teknolojiye farklı jenerasyonlara işlemci üreterek ayak uyduruyorlar. Bu da iki dev marka ortasındaki rekabetin artarak devam etmesine yol açıyor. Yeni bir kuşak işlemcinin çıkması, bir evvelki kuşakta yer alan işlemcilerin çağ dışı kalması manasına gelmiyor. Her kategoride olduğu üzere jenerasyon konusunda da muhtaçlığı yeterli belirlemek gerekiyor. AMD’nin en yaygın olarak kullanılan serisi Ryzen’in 3000, 2000 ve 1000 olmak üzere farklı serileri mevcut. Ryzen serisinin bir sonraki adımı olan Threadripper ise birebir formda 3000, 2000 ve 1000 olmak üzere kategorilere ayrılıyor. Intel ise 8. ve 9. kuşaktan 10. jenerasyon işlemcilere yeni bir soket tipiyle geçmiş olsa da 8. ve 9. jenerasyonda yer alan işlemcilerini satmaya devam ediyor.

İşlemci tercihinin kuşak adımına geldiğinizde hangi kuşağın size uygun olduğunu tahlil etmeniz gerekiyor. Şayet LGA 2066 soket tipini kullanan 10. kuşak bir Intel işlemciye ya da Ryzen Threadripper 3000 serisi kadar güçlü bir AMD işlemciye gereksiniminiz yoksa, hem bütçeyi hem de ülkü performansı gözeterek farklı bir kuşak işlemciyi radarınıza alabilirsiniz.

Saat suratı: Gereksiniminiz olan sürat ne seviyede?

Motorlu araçların olduğu üzere işlemcilerin de bir sürat ölçü ünitesi mevcut. Saat suratı, bir işlemcinin sunabileceği performansın ve çoklu süreç maharetinin bir ölçüsüdür. GHz (Gigahertz) ünitesiyle ölçülen bu sürat, işlemcinin mimari altyapısına nazaran değişiklik göstermektedir. Üreticilerin farklı serilerle farklı müşterilere hizmet etmesinin sebebi de tam olarak budur.

2000 yılının birinci devirlerinde 1 GHz sürate sahip birinci işlemciler Intel ve AMD tarafından üretildiğinde bu büyük bir kilometre taşıydı. Günümüzde ise 5 GHz’in üzerinde saat suratı vadeden işlemcileri görmek son derece olağan hale geldi. Şayet rutin kullanımınız çoklu süreçler içeriyorsa ve sisteme yük bindirecek seviyede ise saat suratının yüksekliği öncelikli gözetmeniz gereken ayrıntı olmalıdır.

Çekirdek: Fizikî süreç gücünün merkezi

Çekirdek, bir işlemcinin beyni olarak tanımlanabilir. İşlemcinin sırtladığı tüm süreçler çekirdekler tarafından yürütülür ve tamamlanır. Bu da ne kadar çok çekirdek mevcut ise o kadar süratli süreç gerçekleştirilebilir demek oluyor.

Günümüzde 64 çekirdeğe sahip işlemciler bile piyasada yer edinmeye başladı. Kullanım tipine nazaran gözetilmesi gereken en değerli ayrıntı olan çekirdek sayısı, sırf günlük kullanım gerçekleştiren kullanıcılar için 2 yahut 4 çekirdek olabilecek iken oyun oynayan yahut daha kapsamlı süreçler yapan kullanıcılar için 8 ve üzeri olmalıdır.

İş parçacığı: Sanal süreç gücünün merkezi

Teknoloji dünyasındaki ismi “Thread” olan lakin Türkçe’de “iş parçacığı” dediğimiz bu öge, fizikî olarak yer alan çekirdeklerden sanal birer çekirdek oluşturulmasıyla ortaya çıkıyor. “Çekirdek” başlığında bahsettiğimiz 64 çekirdekli AMD Ryzen Threadripper 3990X isimli işlemcinin iş parçacığı sayısı 128. Bu da fizikî çekirdek başına oluşturulan 2 adet sanal çekirdek manasına geliyor. 64 fizikî çekirdeğin birebir anda 128 çekirdek vazifesini gerçekleştirebiliyor olması da “Multithreading” ile her fizikî çekirdeğin ikiye bölünmesiyle mümkün oluyor.

Önbellek: Birebir anda ve en fazla ne kadar süreç gerçekleştirmeniz gerekiyor?

Önbellek, L1, L2 ve L3 olmak üzere 3 çeşitten oluşur. İşlemci, muhtaçlık duyduğu bilgileri ön bellekte bulamadığında RAM’e başvurur. Kullanıcının sıklıkla yaptığı süreçleri bu belleğe kaydeden işlemci, bu belleğin boyutunun artması ile daha fazla süreci hafızasında tutabilir. Dizi, sinema izlemek üzere günlük süreçler gerçekleştiren bir kullanıcının işlemci tercihinde önbelleğin boyutunu öncelikli olarak düşünmesi çok da gerekli sayılmaz.

Darboğaz: Ekran kartı, hafıza ve işlemci ahengi

Darboğaz, hangi tip kullanıcı olursanız olun kullanım deneyiminizi baltalayan bir durum. Sistemdeki işlemci, ekran kartı, RAM üzere donanımların rastgele birinin nispeten daha güçsüz kalması sonucu görülebilen bir durum olan darboğaz, genelde işlemci ve ekran kartının uyumsuzluğundan kaynaklanır. İşlemcinin performans bakımından ekran kartının gerisinde kalması ya da bu durumun tam karşıtının olması, güçsüz olan donanımın güçlü olanın performansını frenlemesi manasına geliyor. Darboğaz hakkında daha kapsamlı bilgi edinmek ve sisteminizde testlerini gerçekleştirmek için bu yazımıza göz atabilirsiniz.

IPC: Küçük lakin kıymetli bir performans ayrıntısı

Tıpkı teknik özelliklere sahip iki farklı işlemcinin performansları birbiriyle birebir olmayabilir. Bunun sebebi işlemcilerin kullanmakta olduğu farklı mimari yapılardır. IPC ise bu performans farkının ölçülmesinde kullanılan tabirdir. Döngü başına komut sayısı manasına gelen IPC kavramını işlemci satın alırken göremeyebilirsiniz. Alacağınız işlemcinin IPC kıymetinden haberdar olmak için yapılan incelemelere göz atmanızı öneririz.

TDP: İşlemciniz ne kadar ısınacak, ısınınca ne kadar üç kaybedecek?

Isıl Tasarım Gücü manasına gelen TDP, işlemci yahut ekran kartının ısı yayma kapasitesi olarak tanımlanır. İşlemci yahut ekran kartının kullandığı güce oranla üretmesi gereken ısının karşılığı olan TDP kıymetinin yüksek olması kullanıcının isteyeceği bir durum değil. Şayet satın alacağınız işlemcide sürat aşırtma uygulamayı planlıyorsanız TDP kıymetinin olabildiğince düşük olması gerektiğini unutmayın.

Soğutucu: İşlemciniz ısınınca nasıl ve ne kadar müddette soğuyacak?

Sistemin beyni olan işlemcinin olmazsa olmaz yol arkadaşı soğutucu, işlemcinin ülkü ısıda kalmasını sağlayan bir başrol oyuncusu olarak tanımlanabilir. Kapalı devre, açık devre sıvı soğutma ya da hava soğutma tahlilleriyle piyasada yer alan soğutma sistemlerinin işlemcinin gücüne ve kasanın iç ortamına uygun seçilmesi gerekmektedir. Soğutma tahlilinin yetersiz kalması durumunda işlemcinin performans kayıpları yaşaması kaçınılmaz olacaktır. Güçlü bir işlemcinin güzel bir soğutma tahliline gereksinimi olduğunu unutmamanızı tavsiye ederiz.

İncelemeler: Uzmanların söylediklerini önemseyin

Üstte yer alan tüm ögeler işlemcinin etiketinde yer almayabiliyor. Sisteminiz için bir işlemci tercihi yapmadan evvel her teknolojik eserde yapmanız gerektiği üzere incelemelere göz atmanız yararlı olacaktır. Muteber kaynakların inceleme görüntüleri sayesinde işlemcinin performansıyla ilgili ayrıntılı bilgiye sahip olabilir ve uyumlu donanımlar hakkında tavsiyeler bulabilirsiniz.

Kullanıcı yorumları: Tecrübelere göz gezdirin

Teknoloji kanallarının ve mecmualarının yaptığı incelemelerin kısıtlı müddetlerde gerçekleştirildiğini göz önüne aldığımızda kullanıcı yorumları son derece değerli yer tutuyor. Satın almayı planladığınız işlemcinin uzun kullanım sonuçlarından haberdar olmak için forumlardaki ya da mağazaların internet sitelerindeki kullanıcı yorumlarına göz atmanız yararlı olacaktır.