Bilgisayarda Darboğaz Nedir, Nasıl Denetim Edilir?

Şayet yüksek performans veren bir oyuncu bilgisayarına sahipseniz, daha yeni ve daha yeterli bir ekran kartı satın almanın verdiği memnunluğu az çok bilirsiniz. Yeni ekran kartı demek daha düzgün performans, daha âlâ grafikler ve daha yeni teknolojiler manasına geliyor lakin bunların yanı sıra yeni bir ekran kartı satın almak darboğaz riskini de gün yüzüne çıkarıyor.

Pekala birçok oyuncunun endişeli düşü olan darboğaz nedir? Bilgisayarda darboğaz olup olmadığı nasıl denetim edilir? Dilerseniz gelin bu soruların cevaplarına birlikte göz atalım.

Darboğaz nedir?

Bilgisayar oyunları oynarken bilgisayarın tüm kesimleri muhakkak vazifeleri yerine getirmek için birlikte çalışır. CPU yani işlemci ekseriyetle fizik hesaplamaları, AI, mantık, animasyon idaresi ve bunun üzere süreçlerden sorumludur. GPU yani ekran kartı ise dokular, ışıklar, gölgeler, geometrik şemalar ve bunların dışında gördüğünüz tüm görselleri işlemekle yükümlüdür.

Ekran kartı, gereksinim duyduğu hesaplamalar işlemci tarafından yapılmadığı sürece muhakkak kareleri işlemekte başarısız olur. Bunu şu halde örneklendirebiliriz: Şayet karakteriniz karşıdaki karakterin başına bir bıçak fırlattıysa, CPU’nun bu hesaplamayı yapıp ekran kartına bildirmesi gereklidir. Şayet bu durum vaktinde gerçekleşmezse, ekran kartı bıçağın amaca ulaşıp ulaşmadığını gösteremez ya da olduğundan geç gösterir.

Birebir durum tam aykırısı bir senaryoda da oluşur. Şayet CPU hesaplamalarını yaptıysa lakin ekran kartı hala evvelki işlemeyi bitirmediyse, CPU’nun bir sonraki adım için ekran kartının işlemesini beklemesi gerekir. İki senaryodan birinin gerçekleşmesi durumunda darboğaz meydana gelir ve performans kayıpları ortaya çıkabilir.

Darboğaz her vakit makûs bir şey mi?

Aslında hayır. Bunun sebebi, neredeyse tüm bilgisayarlarda birden fazla vakit darboğaz yaşanıyor. Birbiriyle büsbütün uyumlu modülleri barındıran ve hiç darboğaz yaşamayan bilgisayarlar çok enderdir. Aslında bilgisayarlarda performans kaybı yaşanmasının asıl sebebi darboğaz olması değil, oluşan darboğazın ne kadar tesirli olduğudur.

Şayet bilgisayarınızdaki işlemci, ekran kartının azamî performansının %98 yahut %99’unu destekleyebiliyorsa, bu duruma sorun gözüyle bakmak çok zordur çünkü bu kadar az ölçüde bir darboğaz, performans kaybı yaşatmayacaktır. Şayet ekran kartınızın azamî performansının %70’ini elde ediyorsanız, yeni bir CPU satın almadan elde edemeyeceğiniz bir performans için para harcamış olursunuz.

İşlemci ve ekran kartı darboğazı nasıl denetim edilir?

•  Adım #1: Buraya tıklayarak GPU Check’in darboğaz denetim paneline gidin,
•  Adım #2: First Combination yazan yerin altında sırayla kullandığınız ekran kartını ve modelini (MSI, ASUS vs.), işlemcinizi seçin
•  Adım #3: Desired Quality Settings kısmının altında oyunları hangi ayarlarda oynamak istediğinizi seçin,
•  Adım #4: Second Combination yazan yerin altına sırasıyla mevcut yahut satın almayı düşündüğünüz ekran kartını ve modelini, mevcut yahut satın almayı düşündüğünüz işlemci modelini seçin,
•  Adım #5: Compare seçeneğine tıklayın.

Öncelikle bilgisayarınızın darboğaz oluşturma ihtimalini öğrenmek için yapacağınız teste birinci adımda verdiğimiz linkten ulaşın. Daha sonra verdiğimiz adımları hakikat bir biçimde tamamlayın. Verdiğimiz adımları tamamladıktan sonra karşınıza birçok unsurun bulunduğu bir menü açılacak. Artık ise sıra açılan menüyü incelemekte.

Öncelikle denetim etmeniz gereken yer, CPU Impact on FPS (CPU’nun FPS’e etkisi) yazan kısım. CPU Impact on FPS kısmı, bilgisayarınızda bulunan işlemcinin ekran kartına ne kadar negatif tesir ettiğini ve oynadığınız oyunlarda alınan FPS kıymetine olan tesirini gösteriyor. Buradaki sayı negatif oranda ne kadar artarsa, işlemciniz ekran kartınızın performansını o kadar negatif etkiliyor demektir.

Üstteki fotoğrafta görebileceğiniz üzere AMD RX 580 Armor OC 8 GB ekran kartına sahip lakin farklı işlemcilerle donatılan bir karşılaştırma bulunuyor. AMD FX-8350 ve AMD Ryzen 5 2600X işlemcilerini karşılaştırdığımızda görüyoruz ki bariz bir performans farkı var. AMD’nin FX-8350 modeli işlemcisi RX 580’in performansını %30 oranında negatif etkilerken, Ryzen 5 2600X ise sırf %10 oranında etkiliyor. Bu da RX 580 ekran kartının FX-8350 işlemciyle darboğaz sıkıntısına uğrayacağını gösteriyor.

Tıpkı şey farklı ekran kartlarında da geçerli. AMD Ryzen 5 1600X işlemci ile iki farklı ekran kartı karşılaştırıldığında bariz bir fark ortaya çıkıyor. Ryzen 5 1600X işlemciye sahip biri şayet RX 580 Armor OC 8 GB modelini satın alırsa sırf -9.7 FPS’lik bir tesir yaşayacakken, NVIDIA GeForce RTX 3090 modelini bilgisayarına takmaya kalkarsa tamı tamına -59,1 FPS’lik bir tesir yaşıyor.

Darboğaz sıkıntısıyla karşılaşmamak için nelere dikkat edilmeli?

Şayet bilgisayarınızın performansını artırmak için yeni kesimler satın almayı düşünüyorsanız, darboğaz sorunu hep aklınızda bulundurmanız gereken bir mevzudur. Bu hususa dikkat etmezseniz, yeni parçayı satın alırken hayal ettiğiniz performansa ulaşmanız pek mümkün olmayacaktır ve daha fazla para harcamak zorunda kalabilirsiniz.

Darboğaz problemiyle karşı karşıya kalmak istemiyorsanız, öncelikle bilgisayarınızda bulunan modüllerin azamî gücünü ve satın almak istediğiniz kesimlerle uyumlu olup olmadığını denetim etmelisiniz. Şayet bir ekran kartı satın alacaksanız ve işlemci için bütçeniz yoksa, bakmanız gereken şey işlemcinizin ne kadar güçlü bir ekran kartını destekleyebileceği olmalı.

Bunun için sizlere bir üst alt başlıkta verdiğimiz GPU Check sitesini kullanabilir ya da internette araştırma yapabilirsiniz. Sizin satın almayı düşündüğünüz modülleri satın alan rastgele birisi varsa onların darboğaz meselesiyle karşılaşıp karşılaşmadığını araştırabilirsiniz. Bu formda bilgisayarınıza yeni kesim eklerken gereksiz masraf yapmaktan kurtulmuş olursunuz ve hayal kırıklığına uğramazsınız.