Şahsî Dataların İşlenmesi Ne Demek, Kabul Edince Ne Oluyor

İnternette gezinirken birden fazla vakit bir web sitesine üye olmak istediğimizde karşımıza çoklukla okumadan onaylaya bastığımız ferdî data kontratı üzere uzun metinler çıkıyor. Aslında bu bakmadan geçtiğimiz kontratlar bir oldukça kıymetli, zira internet üzerinden kullanılacak olan datalar, isminden da aşikâr olduğu üzere kendi şahsî bilgilerimiz.

Pekala ferdî bilgilerin işlenmesi ne manaya geliyor? Web sitelerin şahsî bilgilerimizi işlemesi tehlikeli ya da yasak mı? İnternetteki varlığınız hakkında kıymetli sorulara karşılık veren yazımızı sizler için hazırladık. Keyifli okumalar dileriz.

Şahsî bilgi nedir?

Ferdî data, kimliği belirlenebilen rastgele bir bireye dair her türlü bilgi halinde tanımlanır. Ferdî bilgi bir bireyin doğum yeri, doğum tarihi, ismi ve soyadı üzere kolay bilgilerle sonlandırılmaz. Bu bilgilere tıpkı vakitte bireyin fiziki özellikleri, ilgi alanları, ekonomik ve ruhsal durumu üzere bilgiler de dahildir. 

Yani şahsî bilgiler taşıt ruhsatınızdan IP adresinize kadar envai çeşit bilgileri kapsar. Ferdî datalar bireyden direkt yahut dolaylı yollardan alındığı için, tartışmaya son derece açık ve hudutları çizilemeyen bir kavramdır.

Ferdî datanın hakikat sayılabilmesi için, daha evvel de belirttiğimiz üzere bireyin kimliğinin tespit edilebilir olması gereklidir. Örnek verecek olursak şayet bir Türkiye vatandaşı iseniz ve T.C kimlik numaranız bulunuyorsa, doğrulanabilir şahsî bilgiye sahip oluyorsunuz demektir. Lakin şayet bilgiler bir anonim kullanıcı tarafından sağlandıysa, bu bilgiler ferdî bilgi olarak sayılamaz.

Ferdî dataların yanında bir de özel nitelikli şahsî bilgiler vardır. Özel nitelikli ferdî datalar, bireyin dini inancı, siyasi görüşü, etnik kökeni, taraftarı olduğu grup ve üyesi olduğu dernekler üzere daha özel bilgileri kapsar. 

Şahsî dataların işlenmesi ne demek?

Şahsî bilgilerin işlenmesi, sahip olunan dataların üzerinde gerçekleştirilen rastgele bir sürece isim verilir. Bunların içerisinde bilgilerin toplanması, kaydedilmesi, depolanması, organize edilmesi, değiştirilmesi ve yayınlanması üzere birçok farklı süreç bulunur. 

Kanunda, şahsî bilgilerin işlenebilmesi için istisnai durumlar dışında bireyin isteğine muhtaçlık duyulmaz. Fakat yeniden de web siteleri karşınıza onayla yahut reddet seçeneği çıkarır. Datalarınızın işlenmesini kabul etmediğiniz sürece ekseriyetle ya bu usul sitelere üye olamazsınız ya da siteden yararlanabileceğiniz özelliklerin sayısı düşer. 

Sıhhatiniz ve cinsel hayatınızla ilgili olan ferdî bilgilerin işlenmesi için ise bireyin açık ve yazılı isteğini almak koşuldur. Bu bilgiler hastane üzere kamu kuruluşları tarafından işlenir ve dataların öteki taraflarla paylaşılması katiyen yasaktır. 

Otomatik ve otomatik olmayan yollarla şahsî dataların işlenmesi 

Ferdî bilgilerin işlenmesi ekseriyetle iki farklı yol aracılığıyla gerçekleştirilir. Bunlardan birincisi, bilgilerin otomatik olmayan yollarla elde edilmesine denir. Şahsî datalar sabit disklerde, CD’lerde yahut sunucularda elle girilerek işlenebilir.

Bu çeşit datalar yalnızca kaydedilse bile buna data sürece denir. Yani maksat ne olursa olsun, bir ferdî data kaydedilmeye başladığı andan itibaren buna ferdî bilgilerin işlenmesi ismi verilir.

İkinci yol ise ferdî bilgilerin otomatik olarak işlenmesine denir. Ferdî bilgilerin otomatik işlenmesi, insan gücüne gereksinimin en az düzeyde olduğu durumlara isim veriliyor. Bu bilgiler, bilişim sistemleri üzerinden otomatik olarak özel dal yahut kamu kuruluşları tarafından işleniyor. Dataların kaydedilmesi, değiştirilmesi ya da kullanılması, otomatik olarak gerçekleşiyor. 

Ferdî dataların otomatik olarak işlenmesi, teknolojik aygıtlar üzerinden gerçekleştiriliyor

Otomatik olarak işlenen datalar, çoklukla bilgisayar, telefon, tablet ya da akıllı saat aracılığıyla elde ediliyor. Bu tıp aygıtların içerisinde bulunan birtakım yazılım ve algoritmalar, aygıtın dataları otomatik bir formda bizatihi işlemesine imkan sağlıyor. 

Örnek verecek olursak, akıllı saatinizle birlikte spor yapmaya başlamadan evvel boyunuz ve kilonuz üzere ferdî fizikî bilgilerinizi bu aygıta tanımladığınızı düşünelim. Şayet kullandığınız uygulama ferdî bilgilerinizi kullanıyorsa, boyunuz ve kilonuz, dünyanın dört bir yanından beşerlerle birlikte belli bir kategori altında toplanıyor demektir. 

Ferdî datalar, data kayıt sisteminde toplanıyor 

Az evvel vermiş olduğumuz uzunluk ve kilo örneğiyle birlikte bilgilerin kategorize edilerek toplandığını anlamışsınızdır. Kanuna nazaran bilgilerin yasal yollarla işlenmesinin tek yolu, bu dataları kategorize etmekten geçiyor.

Yani siz rastgele bilgi toplayarak bu bilgileri alt alta sıralayamıyorsunuz. Ferdî dataları işlemeden evvel bu dataları neden topladığınızı, dataları kategorize ederek açıklamanız gerekiyor. Mesela, Galatasaray ve Fenerbahçe futbol kadrolarını tutan bireylerin şahsî datalarını toplamak istiyorsunuz. Bunun için bilgileriniz öncelikle Fenerbahçe Futbol grubunu destekleyenler üzere kategorize edilmelidir. 

Aksi takdirde, muhakkak bir kategoriye sahip olmayan ve neden işlendiği muhakkak olmayan ferdî bilgiler, yasadışı sayılacaktır. Tarza uygun olarak toplanan bilgiler, data kayıt sistemi denilen bir yerde toplanır. Bu bilgi kayıt sistemindeki tüm şahsî datalar kategorize edilmiştir ve belli bir hedefe hizmet etmektedir.

Şahsî dataların işlenmesindeki emel nedir?

Şahsî dataların işlenmesi, aklınıza gelmeyecek kadar fazla gayeye hizmet edebilir. Kamu kuruluşları, özel dallar yahut web siteleri, şahsî bilgilerinizi birbirinden farklı gayeler için kullanabilir. Günlük hayatta en çok karşımıza çıkan süreç, bilgilerimizi reklamlar doğrultusunda kullanan kuruluşlardan gelir. Bir şirket, şahsî bilgilerinizi kendi yahut bir öbür markanın reklamını yapmak ve satışlarını artırmak için kullanabilir. 

Örnek verecek olursak, halihazırda bir Facebook üyesi olduğunuzu ve Google arama motorunda spor ayakkabı araması yaptığınızı varsayalım. Arama sayfasından çıkıp Facebook’u açtığınız vakit, sayfada farklı markalara ilişkin spor ayakkabı reklamları görmeye başlarsınız. Bu biçim reklamların bir tesadüf olmadığını elbette siz de biliyorsunuz.

Bu reklamlar bazen o kadar abartılı bir formda karşınıza çıkıyor ki, arama yaptığınız şey için neredeyse illallah edecek duruma geliyorsunuz. Hatta bazen, arama yapmasanız bile ender de olsa sesli olarak lisana getirdiğiniz bir eserin reklamını bile görebilirsiniz. Biri bizi dinliyor telaşına kapılmanız çok olağan. Lakin ne yazık ki, ne Facebook’un ne de öteki bir sitenin bizleri dinleyip dinlemediğini biz de bilmiyoruz.

Ferdî bilgiler, makus gayeli şahısları tespit etmekte işe fayda

Kullanmış olduğunuz IP adresinizin, şahsî bilgi kapsamına girdiğini daha evvel belirtmiştik. İnternette yapılan makûs hedefli aramalarda, IP adresi sayesinde kişi çok rahat bir biçimde tespit edilebilir. Örnek verecek olursak, pedofili görüntü arayan bir kişi, IP adresinden rahatça edilebilir ve gerekli cezai süreçler uygulanabilir. 

Tekrar, internette insanların ferdî banka bilgilerini kopyalayan bir sitenin IP adresi tespit edilerek, bu kabahati kimin işlediği kolay bir halde bulunabilir. Kredi kartı süreçleriniz için bankanızı aradığınız vakit, sizden birçok vakit sesli komut istediklerine şahit olmuşsunuzdur.

Bankalar, müşterilerinin seslerini data kayıt sistemlerine kaydederler ve siz bankayı aradığınız vakit kim olduğunuzdan emin olmak isterler. Kredi kartınızın çalınması üzere durumlarda sizi tespit eden kişinin sesi sizinle birebir olmayacağından ötürü, müşteri hizmetlerinden rastgele bir hizmet alamaz ve kart derhal kapatılır.