Elon Musk’ın Bu Akşam Tanıtacağı ‘Beyin-Bilgisayar Arayüzü’

Daha çok SpaceX ile uzay çalışmaları ve Tesla ile otomotiv alanında tanıdığımız bir isim olan Elon Musk, aslında daha farklı alanlarda da çalışmalar yürüten teşebbüslere sahip. Bu teşebbüslerden birisi de rastgele bir kâr hedefi gütmeden faaliyet sürdüren Neuralink isimli araştırma şirketi. 2016’da kurulan Neuralink’in hedefi, insan beyni ile -kaba tabirle- makineler ortasında sezgisel bir ilişki kurabilmek. Yani beynimize fikir ile bilgisayarları ve onlara bağlı olan her şeyi yönlendirme imkanı tanımak.

Buraya kadar hayli yüzeysel açıkladığımız beyin-makine ya da beyin-bilgisayar arayüzü, aslında o kadar da kolay ve sığ bir kavram değil. Çünkü bilgisayarların giderek küçüldükleri; sanal, artırılmış ve karma gerçeklik teknolojilerinin yaygınlaştığı bir periyotta bu teknolojiler; insan beynini bilgisayar ortamına aktarmak kadar kıymetli bir çalışma alanı. Neuralink ise bu alandaki öncü şirketlerden olma gayesini taşıyor. Gelin artık kısaca bu olayın temeline yakından bakalım.

Beyin-bilgisayar arayüzü nedir?

Beyinde gerçekleşririlmesi istenen harekete ait oluşan sinyalleri algılayıp tahlil eden ve ileten bilgisayar tabanlı sistemlere beyin-bilgisayar arayüzü ya da beyin-makine arayüzü deniyor.  İngilizce Brain-Computer Interface (BCI) olarak bilinen bu teknolojiler, prensip olarak her türlü beyin sinyali ile kullanılabiliyor. Beyin içerisine çip implantı ya da baş derisine yerleştirilen elektrotlar aracılığı ile kelam konusu sinyalleri yakalamak mümkün oluyor.

Bir öbür deyişle bilim kurgu kitap, sinema ya da dizilerinde gördüğümüz teknolojilerin birinci adımı atılıyor. Beyin bilgisayar arayüzleri, insan beynindeki sinyalleri alıp yorumlayarak komutları gerçekleştirince, internete bağlı çabucak hemen her aygıtı denetim edebilecek bir güce kavuşuyoruz. Yani beynimiz Objelerin Interneti ağına dahil oluyor. Aynı anda ürkütücü, heyecan verici ve karşı koyulması gereken bir teknoloji ile karşı karşıyayız.

Beyin bilgisayar arayüzlerinin umut verici olmalarının nedeni, engelli bireylerin hayatlarını hiç olmadığı kadar kolaylaştırabilmeleri. Heyecan verici tarafı ise bu teknoloji ile mümkün olacak optimist beklentilerimizi karşılıyor. Örneğin bu satırları klavyeye gereksinim duymadan, yalnızca düşünerek yazmak mümkün olacak. Elbette bunlar güzel niyetli beklentiler. Madalyonun öteki tarafında ise beyin-bilgisayar arayüzleri ile dünyanın öbür ucundaki İHA ya da SİHA’ları niyet gücüyle denetim edebilmek üzere ürkütücü beklentiler var. Her teknolojik gelişmede olduğu üzere burada da beklentilerimizi niyetler belirleyecek üzere görünüyor.

Elon Musk’un Neuralink şirketinden nasıl bir beyin-bilgisayar arayüzü bekleniyor?

Geçtiğimiz günlerde çalışan bir beyin-bilgisayar arayüzü göstereceklerini açıklayan Elon Musk, zati yüksek olan beklentileri karşılama sinyalleri vermişti. Fakat Musk bu alanda çalışan tek şirketin sahibi değil. Beyin-bilgisayar arayüzü konusunda Facebook, Microsoft üzere şirketlerin bilinen araştırmaları var. Başka taraftan bilim dünyasında da bu alandaki çalışmalar devam ediyor. 

Musk’ın SpaceX ve Tesla ile edindiği “mucit, başarılı iş insanı, dahi” üzere sıfatlara yakışır bir iş görüp görmeyeceğimiz net değil. Kendisinin rakipleri, hatta şahsen ABD’nin interneti de geliştiren DARPA’su 65 milyon dolarlık bir yatırımla laboratuvar çalışmalarını sürdürüyor. Facebook, şimdi net ölçü açıklamasa da 500 milyon ila 1 milyar dolar ortasında bir yatırım ile bu hususta çalışan özel bir araştırma şirketi Ctrl-labs’ı satın aldı. Bu nedenle Elon Musk’tan göreceğimiz şey her ne olursa olsun bir prototip olacak. Tahminen de bugüne kadar görülen beyin makine arayüzlerinin profesyonel formda makyajlanmış versiyonu ile karşılaşırız. 

Beyin-makine arayüzü alanında yapılan son bilimsel çalışmalar:

Columbia Üniversitesi araştırmacıları, beyin dalgaları ile bir bilgisayara anlaşılır formda seslendirmeyi vermeyi başarmışlardı. Yani deneğin aklından geçirdiği fikirler arayüz sayesinde bilgisayar tarafından anlaşılır halde seslendirildi. Konuşma mahzuru bulunan 2017’de kaybettiğimiz ünlü fizikçi Stephen Hawking’in bilgisayarını hatırlayın… Hawking, bilgisayarın konuşması için göz hareketleri ile evvel yazı yazmak zorundadı. İşte bu keşif ile düşünülen konuşmalar, direkt beyinden okunabilecek.

Bilim dünyasında yapılan çalışmalarla daha evvel protez bir elin niyet yoluyla hareket ettirilmesi üzere sonuçlar da vermişti. Bu cins gelişmeler, motor işlevlerini kaybetmiş engelli bireylerin, yapay iskeletler ile tüm engellerinden kurtulabilecekleri bir geleceğe yakın olduğumuzu gösteriyordu. Ayrıyeten 2016’da bir şempanzenin bağlandığı arayüz ile tekerlekli sandalyeyi denetim edebilmesi sağlanmıştı. Tıpkı yıl bir diğer şempanzenin niyet yoluyla dakikada 12 sözlük yazı yazabilmesi sağlanmıştı (Şempanzeler sonlu sayıda kelimeyi manalarıyla birlikte öğrenebiliyorlar).

Beyin-bilgisayar arayüzleri hakkındaki son durumu olabildiğince kısa formda sizlere aktardık. Artık gözler Elon Musk’un sunacağı Neuralink lansmanında… Tüm gelişmeleri aktarmaya devam edeceğiz, takipte kalın.