Dünya Basını, Toplumsal Medya Yasasını Nasıl Karşıladı?

Toplumsal medya düzenlemesi TBMM’de görüşüldü ve maddeleşti. 1 Ekim 2020 tarihinde yürürlüğe girecek olan yasa için tasarı kademesinde Almanya’daki Netzdg yasası referans alınmıştı. Bilhassa ülkemizde 1 milyondan fazla kullanıcıya sahip şirketlere önemli sorumluluklar yükleyen yasa, kullanıcı odaklı görünen hususlar içeriyordu. 

Toplumsal medya şirketlerinin uygulamalarda daha kolay şikayet sistemleri barındırması, yapılan şikayetlere ve türel bildirimlere 48 saat içinde karşılık vermesi zorunluhale getirildi. Ayrıyeten tüm toplumsal ağ sağlayıcısı şirketlerin ülkemizde gerçek ya da hükmî kişi ile temsilci bulundurması gerekecek. Yasanın toplumsal medyada sansür uygulamalarını artıracağına yönelik tenkitler de var. 

Dünya basını, Türkiye’nin toplumsal medya yasasını gündeme aldı. Yasaya ait dış basında pek çok başlık atıldı, hususa dair uzman görüşleri paylaşıldı. Sizin için özet formda bir derleme yaptık. 

İnsan Hakları İzleme Örgütü: “Türkiye: Toplumsal Medya Yasası Sansürü Artıracak”

ABD merkezli uluslarası sivil toplum kuruluşu Human Rights Watch (İnsan Hakları İzleme Örgütü), Türkiye’nin yeni yasası hakkında resmi sayfasından bir yazı yayımladı. Örgütün yöneticilerin den Tom Porteous, “Hükümet toplumsal medya üzerinde daha fazla denetim sahibi olacak, kişisel kullanıcılar keyfi olarak hedeflenebilecek. Toplumsal medya pek çok insan için yaşamsal bir haktır, bu yasa çevrimiçi sansürün yeni bir periyoduna girdiğimize işaret edebilir” dedi. 

Porteous’un açıklamaları, TBMM’de maddeyi kabul etmeyen muhalefet partileri ile uyuşuyor. Ayrıyeten yasasının Türkiye’de toplumsal medyayı arındırmak için değil, kontrolü güçlendirmek için uygulandığına dair bir bakış açısı var. 

Milletlerarası Af Örgütü: “Türkiye: Acımasız toplumsal medya yasası, söz özgürlüğü için büyük tehdit oluşturuyor”

Yasaya ait en sert açıklama Milletlerarası Af Örgütü’ne ilişkin. Dünya çapında 7 milyon üye ile insan hakları üzerine çalışan Af Örgütü’nün basın açıklaması; pek çok yabancı basın kuruluşundan atıf aldı, öbür ülkelerin vatandaşları, Türkiye’deki maddeyi bu satırlar ile okudular.

Memleketler arası Af Örgütü Türkiye Araştırmacısı Adrew Gardner, “Türkiye’deki kullanıcılar, yetkilileri suçlama korkusu ile otosansür uygulamak zorundalar” açıklamasında bulundu. Af Örgütü’nün radikal bir hal ile Türkiye’deki maddeyi epey sert formda eleştirdiğini söylemek, bu tenkitlerin dış basında da yer aldığını görmek mümkün.

Reuters, İngiltere: “Türkiye toplumsal medyayı düzenlemek için yasa çıkardı”

Yasanın tartışmalı bir düzenleme olduğuna yönelik başlık atan Reuters, Cumhurbaşkanı Sözcüsü İbrahim Kalın’ın daha evvel yapmış olduğu “sansüre yol açmayacak bir düzenleme” açıklamasını hatırlatıyor. Lakin BM İnsan Hakları yetkilisinin “yönetime toplumsal medya üzerinde daha çok denetim araçları sunduğu” ayrıntısını da haberinde belirtiyor.

France 24, Fransa: “Türkiye, Toplumsal medyayı düzenleyen tartışmalı maddeyi kabul etti”

Reuters tarafından servis edilen metni birebir olarak yayınlayan France 24, yalnızca haberinin başlığında yasanın tartışmalı olduğu ayrıntısına dikkat çekti. 

Channel New Asia, Singapur: “Türkiye, yeni yasa ile toplumsal medyada kontrolü sıkılaştırıyor”

Asya merkezli en büyük haber kuruluşlarından olan CNA ise Türkiye’nin yeni yasası için İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde misyon yapan Prof. Yaman Akdeniz’in “Neden artık?” açıklamasına haberinde yer verdi. Ayrıyeten İbrahim Kalın'ın “Engel yok” açıklamasını da okuyucularına hatırlattı.

The New York Times, ABD: “Türkiye Parlementosu, Toplumsal Medya Yasasını Yeni Yetkilerle Onayladı”

Yasanın “sansür tartışmalarına karşın onaylandığına” belirten The New York Times, “Facebook ve Twitter üzere şirketlerin Türkiye’deki kullanıcıların şikayetlerine karşılık vermek için temsilicik açma zorunluluğu” getirilmesine dikkat çekti. Ayrıyeten muhalefetin de maddeyi “sansür yasası” olarak isimlendirdiğini aktardı.

9 unsurluk maddede The New York Times’a nazaran “en telaş verici” düzenleme, şirketlerin “Türkiye’deki kullanıcıların datalarını Türkiye’de tutma zorunluluğu” oldu. Türkiye’de 54 milyon toplumsal medya kullanıcısının olduğuna dikkat çeken NYT, toplumsal medya şirketlerinin düzenleme ile ilgili şimdi bir açıklama yapmadıklarını da belirtti.

Financial Times, İngiltere: “Türkiye acımasız yeni yasa ile toplumsal medya sitelerini kapatmakla tehdit ediyor”

Aslında Japonya merkezli Nikkei gazetesinin sahibi olduğu, fakat Londra’da yayın yapan Financial Times ise yeni maddeyi “sosyal medya sitelerini kapatmaya yönelik bir yasa” olarak tanımlıyor. FT’nin Ankara’da vazife yapan editörlerinden Hannah Murphy’nin yazdığı haber, dış basında yer alan en eleştirel haberlerden birisi olarak dikkati çekiyor.

Toplumsal medya yasasının dünya basınına yansımaları; çoğunlukla eleştirel ve kimi içeriklerde, karara karşı zıt telaffuzların yoğunlukta olduğu ayrıntılar içeriyor. 1 Ekim 2020’den itibaren uygulanmaya başlayacak olan toplumsal medya yasası hakkında ayrıntıları aktarmaya devam edeceğiz.