Oyunlarda Gördüğümüz VSYNC Nedir, Ne İşe Fayda?

Oyunlarda sık sık karşılaştığımız VSync seçeneği, ne olduğu oyun içinde açıklanmadığı için ne işe yaradığı konusunda baş karışıklıklarına sebep olabiliyor. Bugünkü yazımızda VSync teknolojisinin tam olarak ne olduğuna, ne işe yaradığına ve nasıl bir çalışma prensibi olduğuna yakından bakacağız. Akıllardaki soru işaretlerini olabildiğince gidermeye çalışacağız.

Esasen oyunculara daha akıcı bir oyun tecrübesi yaşatmak için geliştirilen VSync teknolojisi, birtakım durumlarda oyun tecrübesini makus tarafta de etkileyebiliyor. Biz yazımızda bu teknolojinin dezavantajlarına da değineceğiz. Sonra da monitörlerin kutularına eklenen “G-Sync destekli” yahut “FreeSync destekli” ibarelerindeki G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin VSync’ten ne farkları olduğunu açıklayacağız.

VSync nedir?

İngilizce'deki ‘vertical’ ve ‘synchronization’ sözlerinin birleştirilmesiyle ortaya çıkarılmış “VSync” isminin Türkçesi “dikey senkronizasyon” demek. İsmindeki “dikey” ibaresi, çoklukla oyunlardaki dikey nesnelerde oluşan imaj bozulmalarını engelliyor olmasından geliyor. Senkronizasyon ibaresi ise oluşan manzara bozulmalarını monitör ve ekran kartının senkronize bir halde çalışmasını sağlayarak engellemesinden geliyor.

VSync teknolojisi birinci olarak ekran kartı üreticileri tarafından geliştirildi. Ekran kartı geliştiricilerinin olaya el atmasının gerisinde yatan en değerli sebep, ekran kartı ve monitör bileşenlerinin senkronize bir halde çalışmadığı vakit imajda katlanılamaz büyüklükte yırtılmalar meydana gelmesiydi. Ekran kartı ve monitörün birbirleriyle konuşmasını sağlayan bu teknoloji sayesinde sorun büyük ölçüde çözüldü.

Ekran ya da imaj yırtılması nedir?

Üstteki görsel, manzara yırtılmasına verilebilecek çok yeterli bir örnek. Bilhassa yüksek tempolu oyunlarda hareket ederken yahut etrafa bakarken anlık olarak oluşan bu bozulmalar, oyun tecrübesini bir oldukça makûs istikamette etkiliyor.

Gelelim ekranda yırtılmalar meydana gelmesinin sebebine. Oyun oynarken ekran kartı ve monitör ortasında daima olarak bir data alışverişi yapılır. Ekran kartı oluşturduğu manzaraları “saniyede x kare” formatında monitöre gönderir. Monitör, tazeleme suratı kaç Hz ise o kadar saniye başına kareyi (FPS) meselesiz bir formda gösterir. Şayet ekran kartından monitöre gönderilen manzaranın FPS’yi, monitörün tazeleme suratından yüksekse ekranda yırtılmalar meydana gelir.

VSync nasıl çalışıyor?

VSync teknolojisi devreye girdiği vakit, ekran kartınız ne kadar güçlü olursa olsun, yani ekran kartınız saniye başına kaç kare üretiyor olursa olsun monitöre gönderdiği kare sayısı, monitörün tazeleme suratına eşitlenir. Öbür bir deyişle şayet monitörünüzün tazeleme suratı 60 Hz ise ekran kartınız 150 kare üretse bile bu karelerin 60 tanesi monitöre gönderilir.

Yalnız VSync teknolojisi anlattığımız kadar kolay bir çalışma prensibine sahip değil. Yani monitör ekran kartına “Benim xx Hz tazeleme suratım var, bana o kadar kare gönder” üzere bir bilgi vermiyor. Bunun yerine ekran kartı monitörün o an mevcut tazeleme döngüsünü inceliyor. Şayet döngü şimdi bitmediyse, yeni data akışı sağlamıyor. Döngünün bittiğini fark ettiği anda ise yine bilgi göndermeye başlıyor.

VSync teknolojisinin dezavantajları neler?

Vsync teknolojisinin en büyük dezavantajlarından biri, teknoloji kullanımdayken oluşan giriş gecikmesi. Giriş gecikmesi, klavyeniz ve fareniz üzerinde bastığınız tuşların ekranda geç görünmesi olarak açıklanabilir. Sebebi ise VSync’in biraz evvel anlattığımız çalışma prensibiyle direkt bağlantılı. Teknolojinin saniye başına üreten kareleri ekran kartında bekletmesi yüzünden giriş gecikmeleri yaşanabiliyor. Tabloda VSync açıkken oluşan giriş gecikmesini görebilirsiniz.

VSync sırf saniye başına üretilen kare ölçüsü monitörün tazeleme suratından yüksekse işe yarıyor. Oyun içinde grafiksel olarak çok güçlü bir an oluşursa ve aldığınız FPS ölçüsü bir anda monitörün tazeleme suratının da altına düşerse, ekran kartı kendini aslında geride tuttuğu için oyun VSync kapalıyken takılacağından çok daha fazla takılıyor. VSync ekrana yansıtılan FPS ölçüsünü düşürüyor.

VSync’i açmak için özel bir donanıma gerek var mı?

VSync teknolojisi, G-Sync yahut FreeSync üzere monitörün de desteklemesi gereken bir özellik değil. Üstte açıkladığımız çalışma prensibinden dolayı her monitörde kullanılabilen bir teknoloji. VSync’i kullanabilmek için dayanağına gereksinim duyulan modül ekran kartı. Günümüzde üretilen bütün ekran kartları da VSync takviyesine sahip olduğu için teknolojiyi kullanmak bir oldukça kolay.

Hem NVIDIA hem de AMD markalarının ekran kartları için ürettikleri yazılım içerisinden VSync özelliğini açmak mümkün. Fakat oyunlar da bu özelliği sunduğu için bu ayarı her oyunda geçerli olacak biçimde yapmak yerine sırf gereksiniminiz olan oyunlarda kullanmanız mümkün. VSync seçeneği oyunların grafik ayarları içerisinde ekseriyetle en üstlerde olacak biçimde sunuluyor.

G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin VSync’ten ne farkı var?

G-Sync ve FreeSync, NVIDIA ve AMD tarafından geliştirilen iki farklı teknoloji. Bu yüzden G-Sync’i yalnızca NVIDIA marka ekran kartlarıyla, FreeSync’i de yalnızca AMD marka ekran kartlarıyla kullanmak mümkün. Tıpkı vakitte kullanılan monitörün de bu teknolojileri destekliyor olması gerek.

Her ne kadar G-Sync ve FreeSync teknolojilerinin emeli VSync ile tıpkı olsa da çalışma prensipleriyle birbirleriyle büsbütün zıt. VSync, monitör ve ekran kartı ortasındaki senkronizasyonu sağlamak için ekran kartı üzerinde süreç yapıyorken, G-Sync ve FreeSync bu senkronizasyonu monitör üzerinden sağlıyor. Pekala nasıl?

Hem G-Sync hem de FreeSync için geçerli olan çok kolay bir açıklama var. İki teknolojiyi destekleyen monitörler de “dinamik” tazeleme suratlarına sahip. Yani bu monitörlerin tazeleme suratları anlık olarak değişebiliyor. Böylece oyun içinde anlık olarak yaşanan büyük FPS değişimleri ekranda yırtılmalar oluşmasına sebep olmuyor. G-Sync ve FreeSync, VSync karşısında her vakit tercih edilmesi gereken teknolojiler.

Sonuç: VSync açılmalı mı?

VSync’i açıp açmamak büsbütün oynadığınız oyuna bağlı. Temposu çok yüksek olmayan bir oyun oynuyorsanız ve aldığınız FPS monitörünüzün tazeleme suratından yüksekse VSync oyun tecrübenizi olumlu istikamette etkileyeceği için açmalısınız. Lakin süratli bir tempoya sahip, süratli refleksler vermeniz gereken çok oyunculu bir oyun oynuyorsanız yarattığı giriş gecikmesinden ötürü VSync’i açmamanız daha hakikat.

VSync teknolojisinin ne olduğuna yakından baktığımız yazımızın burada sonuna geliyoruz. Olabildiğince teknik ayrıntıları atlamadan fakat bir o kadar da kolay anlaşılabilmesi maksadıyla hazırladığımız yazımız, dileriz aklınızdaki soru işaretlerinin giderilmesinde yararlı olmuştur. Webtekno ailesi olarak hepinize ekran yırtılması yaşamadığınız günler dileriz.