1 GB Kaç MB Eder?

Günümüzdeki manasıyla birinci bilgisayar, II. Dünya Savaşı sırasında ordunun top atışlarını hesaplamak için icat edilen “ENIAC” isimli 30 tonluk tartısıyla dev bir hesap makinesiydi. 1946’da bu bilgisayarın imalinde da hissesi olan IBM, 1956’da Bit ve Bayt kavramını birinci kere ortaya attı. Bugün bizler de farklı evrak boyutları ifade etmek için daha çok bunların katları olan MB (Megabayt), GB (Gigabayt), TB (Terabayt) üzere kavramları kullanıyoruz.

Bit ve bayt ile başlayan bu süreç, süratle gelişen teknolojiyle birlikte kişisel cihazlarımızdaki depolama kapasitelerinin epeyce artmasına yol açtı. Bugün her ne kadar devasa bilgisayar taşımasak da çabucak hepimizin kullandığı aygıtlarda çokça data bulunuyor. Bu nedenle bilgileri merak edenler, “1 GB kaç MB eder?” gibi soruların karşılıklarını merak ediyorlar. Gelin bu sorunun ve dijital dünyada data boyularının temel mantığını aktaralım.

1 GB kaç MB eder?

Bir kilobayt 1024 bayta eşittir. Yani 2¹⁰ bayttır. Bir sonraki bayt terimi için de üzerindeki sayıya 10 eklemeniz gerekir. Yani bir megabayt 2²⁰ bayttır. Bu da 1024 kilobayta eşittir. Bu süreç sistemiyle 1 GB'ın 1024 MB'a eşit olduğunu görebilriz. Bu süreçle başınız biraz karışmış olabilir, zira biz bu halde düşünmeye alışık değiliz. Bu yüzden mevzuyu biraz daha açalım.

Gündelik hayatlarımızda herhangi bir ölçü biriminde 10’un çarpanlarını kullanırız. Örneğin 1 kilogram 1000 gram eder, 1 metre 100 santimetre… Bilgisayar dünyasına ise 2’nin 10’lu kuvvetlerini çarpan olarak referans alır, evrak boyutları bu bilgi dilinde bizlere sunulur. Zira bu bilgisayarlar tarafından hesaplanması daha kolay bir sistemdir. Küçük sayılardan bahsederken hesaplamak bize kolay gelse de çok büyük ölçüm ünitelerinden bahsettiğimiz durumlar vardır. Çok fazla basamaklı sayılar kelam konusu olabilir.

Bit nedir? Bayt nedir?

Bit kavramı IBM tarafından 1956 yılında ortaya atılmıştır. Bilgisayarların sürece sistemindeki en küçük yapı taşı ve temel kıymet ünitesidir. Bu bedel, bilgisayar lisanında ikili bir pahadır. Bu şu manaya gelir: ya 0 ya da 1.  Daha kolay anlamanız için şöyle bir örnek verelim: Bir kapı düşünün; kapı kapalıysa 0’dır, kapı açıksa 1’dir. Bir bilgisayar için kapının ne kadar aralık olduğunun bir manası yoktur. Bu sistem, datanın doğruluğunu teyit etmenin en kolay ve sağlıklı yoludur. Zira bu iki seçenekli bir bilgidir. Bu data; var ya da yok, açık ya da kapalı, hakikat ya da yanlış olarak yorumlanır.

Bayt ise 8 adet bitten oluşan adreslenebilen en küçük bellek ünitesini tabir eder. Mutfak dolaplarınızı düşünelim. Bilgimizin bir bardak olduğunu varsayarsak, kaçıncı dolabın kaçıncı rafında olduğunu bilgisayar sistemi kaydeder. Sonrasında o bilgiye -bu örnekte bardağa- gereksinim duyduğumuzda onu o adrese nazaran bulur ve bizim önümüze getirir.

Kıymetler neden 128, 256, 512 şeklinde artıyor?

Bayt 8 bitten oluşuyor demiştik. Bilgisayar sistemleri datayı 2’nin çarpanlarına nazaran okuduğundan, bu bedel 2³ olarak okunur. Ölçümlerinde 2 üzerini referans aldığı için bilgisayarların bize sundukları sayı bedelleri de bunların karşılığını oluşturur. Bu kıymetleri bizim gündelik hayatta kullanmamızı kolaylaştırır. Yani  2⁷ 128’i,  2⁸ 256’yı, 2⁹ ise 512’yi tabir eder.

Bu paha 2¹⁰ olduğunda ise karşılığı 1024’tür. Bu kıymetten sonrasında bizim gündelik hayatta sıkça kullandığımız, KB, MB, GB üzere kısaltmaları oluşturmanın maksadı kolaylıktır. 2 üzerindeki sayı 10 kıymetini aşıyorsa sayının sonundaki sayılar silinir ve onun yerine kısaltmanın ismi eklenir. 

Bayt ölçü üniteleri

• Kilobayt: KB
• Megabayt: MB
• Gigabayt: GB
• Terabayt: TB
• Petabayt: PB
• Eksabayt: EB
• Zettabayt: ZB
• Yottabayt: YB

Harddiskler, neden üzerinde yazan bedelden daha az alana sahip olurlar?

Bu durumu hepimiz yaşamışızdır. Mesela 16 GB hafızaya sahip bir USB bellek, yeni alındığında 14.9 GB boş alan gösterir. Biz de bilgisayar başında evrak boyutları ile ilgili başımızda bir çok soruyla kalakalırız. Bir diğer örnekte mesela 1 TB'lık bir harici diskin 930 GB boş alana sahip olduğunu görebiliriz. İçiniz rahat olsun, eseriniz bozuk değil. Buradaki farkın sebebi üretici firmalardır.

Üretici firmalar da metre ya da yük ünitelerinde olduğu üzere 10’un katlarını referans alır. 1 GB’ın 1024 MB olduğunu söylemiştik. Firmalar ise bu bedeli 1000 MB olarak kabul görür, üretimlerini buna nazaran yapar. Aldığınız eserin kapasitesi arttıkça sizin de bu hesaplamadan ötürü oluşan alan kaybınız orantılı bir formda artış gösterir.

Bu durumun önüne geçmek için A.B.D’deki “IEEE” tam açılımıyla “Institute of Electrical and Electronics Engineers” yani Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü, yeni bir ölçüm standardı getirmişti. Ancak bu sistem yaygın bir kullanılırlığa ulaşamamıştır.

Aşağıdaki tablomuzda IEEE kuruluşunun belirlediği standardı ve ondalık sistemle ikilik sistem ortasında oluşan alan farkını görebilirsiniz:

Bit ve bayt kavramlarına, “1GB kaç MB eder?” üzere sorulara ve aldığınız harici harddisklerdeki alan farkları detaylarına açıklık getirmeye çalıştık umarız yardımcı olmuştur.