Toplumsal Medya Şirketlerine Yönelik 5 Yasal Düzenleme

8 Nisan 2020 tarihinde Aile, Çalışma ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı tarafından hazırlanan 62 unsurdan oluşan Torba Yasa teklifi taslağı görüş alınmak üzere sivil toplum kuruluşlarına gönderildi. Taslak metinde toplumsal ağ sağlayıcılarını ilgilendiren çeşitli düzenlemeler yer almakta. Lakin ortalarında en çarpıcı olanı toplumsal medya şirketlerine Türkiye’de yasal temsilci bulundurma zorunluğuna ait unsur.

Bu mevzuda sizlere mevcut yasa teklif taslağı üzerinde yer alan düzenlemeler hakkında başlık formunda değerlendirmelerde bulunacağım. Değerle belirtmek isterim ki gündemde yer alan 62 unsurluk torba yasa taslağı TBMM sitesinde yer almamakta lakin birçok haber sitesinde değişikliğe ait tam metinler yayınlanmaktadır. Bu sebeple yorumlayacağım ilgili tasarı hususları kurulda yahut mecliste değişiklik gösterebilecektir.

1. Tüm toplumsal medya şirketleri kanunen “sosyal ağ sağlayıcı” olarak tanımlanacak:

Ülkemizde 2007'den bu yana yürürlükte olan İnternet Kanunu olarak isimlendirebileceğimiz “5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Cürümlerle Gayret Edilmesi Hakkında Kanun” mevcut. Bu kapsamında hali hazırda internet yayınları ve bu yayınların kullanılması ile işlenebilecek hatalara ait çeşitli düzenlemeler yer almaktaydı. İlerde bahsedeceğim çeşitli düzenlemelerin geçerlilik kazanabilmesi ismine ilgili kanuna “Sosyal Ağ Sağlayıcı” tarifi eklenmesi düşünülmekte.

Pekala taslağa nazaran “Sosyal Ağ Sağlayıcı” Nedir?

“Toplumsal ağ sağlayıcı: Toplumsal etkileşim gayesiyle kullanıcıların internet ortamında metin, manzara, ses, pozisyon üzere dataları oluşturmalarına, görüntülemelerine yahut paylaşmalarına imkân sağlayan gerçek yahut hukuksal bireyleri” tabir eder. Yani Facebook, Instagram, Twitter, Linkedin, TikTok gibi çeşitli toplumsal medya paylaşımı yapılabilen sitelerinin sahipleri olan gerçek yahut hukukî bireylerden bahsediyor. Bu düzenleme ile birinci defa kanunlarımızda toplumsal medyaya ait olarak bir tarif yer alıyor olacak.

2. Toplumsal medyada işlenen cürümlerle ilgili direkt genel merkezlerine kadar tabligat gönderilecek:

Toplumsal medya üzerinden gerçekleşen bir suça ilgili şirkete ulaşabilmek ismine müracaat yolları hayli kısıtlıydı. Taslakta yer alan düzenleme uyarınca artık merkezi yurtdışında bulunan toplumsal ağ sağlayıcılara yapılacak tebligatın hukuksal durumu değiştirilecektir. Yeni durumda şirket yurtdışında olması ve ülkemizde temsilcisi olmaması halinde ilgili toplumsal medya şirketinin sitesinde yer alan bağlantı araçları vasıtasıyla tebligat yapılabilecek. Şayet şirketin ülkemizde temsilcisi var ise bu temsilciye direkt yapılan bildirimler de geçerli tebligat sayılacaktır.

Yer Sağlayıcılık Hizmeti Veren Firmaların Yükümlülüklerinin Denetlenmesi:

Yer sağlayıcı, 5651 sayıl kanunda yer alan tanıma nazaran “Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan yahut işleten gerçek yahut hükmî kişiler” olarak yer almaktadır. Bu kapsamda internet içerikleri barındıran sunucu hizmeti sağlayan gerçek yahut hukuksal bireyler yani Sunucu/Hosting firmaları üzere firmalar Yer Sağlayıcı olarak tanımlanmaktadır. Teklif değişiklik ile birlikte bu hizmet verenlere ait olarak kanunda sayılan yükümlülükler, BTK yahut onun belirleyeceği kurum/kuruluş yahut bireyler tarafından denetlenebilecek hale gelecektir. Ayrıyeten gerek görüldüğünde ilgili yer sağlayıcıyla ilgili olarak mahalde de inceleme ve kontrol yapabilecek yahut yaptırabilecektir.

3. Toplumsal medya şirketlerine Türkiye'de temsilci bulundurmak zorunda. Bulundurmayanın suratı düşürülecek:

Torba yasa taslağı ile ilgili olarak 5651 sayılı kanunda yapılacak değişikliklerden en dikkat çekeni, belli bir ziyaretçi sonunu aşan yabancı toplumsal ağ sağlayıcılara Türkiye’de temsilci bulundurma zorunluluğunun getirilmesi. Günlük erişimi bir milyondan fazla olan toplumsal ağ sağlayıcıları esasen ülkemizde sıklıkla kullanılan Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Linkedin, Tik-Tok, Pinterest üzere toplumsal mecralardır. Bu düzenleme ile birlikte bu mecraların ülkemizde bir temsilci belirleme yükümlülükleri getirilmektedir.

Pekala bu toplumsal ağ sağlayıcıları Türkiye'de temsilcilik bulundurmazsa ne olacak?

Bu durumda öncelikle BTK tarafından temsilci bulundurma kurallarını sağlayan toplumsal ağ sağlayıcılarına bildirimde bulunulacak. Bildirimden itibaren otuz gün içerisinde temsilci belirleme ve bildirme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi halinde, toplumsal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin %50 oranında daraltılması yaptırımı uygulanmak üzere BTK tarafından Sulh Ceza Hakimliği’ne başvurulabilecek.

Birinci yaptırım olan internet trafik bant genişliğinin %50 oranında azaltılmasından 30 gün içerisinde toplumsal ağ sağlayıcı şayet bu yükümlülüğünü tekrar yerine getirmez ise bu sefer internet trafiği bant genişliğinin %95 oranında daraltılması için BTK tarafından Sulh Ceza Hâkimliğine başvurulabilecek. Sulh Ceza Hakimliği’nin verdiği kararların uygulaması bildirimden itibaren derhâl ve en geç dört saat içinde erişim sağlayıcıları tarafından yerine getirilecek. 

Yeni durumda toplumsal medyada yer alan hukuka karşıt içeriğin kaldırılması yahut içeriğe erişimin engellenmesi yahut kullanıcı bilgilerinin alınması konusunda içerik yahut yer sağlayıcılar bakımından yetkili bir muhatap bulamamak ya da çok geç bulmak, isimli istinabe yollarına başvurmak süreci epey yavaşlatmakta yahut zora sokmaktaydı. Toplumsal ağ sağlayıcılara yaptırım olarak Bant Genişliği Daraltma (Bandwidth Throttling) sistemi ile ağ trafiğini düzenleyerek yaptırım uygulanan toplumsal ağ sağlayıcısının trafiğine erişim daraltılacaktır. Böylece toplumsal ağ sağlayıcısının Türkiye’den bağlanan kullanıcı sayısını azaltıp bu durumu ciddiye alması ve değişiklik kapsamında temsilci atamasını sağlamaya çalışıldığı niyetindeyim.

4. Toplumsal medya şirketleri, içerik kaldırma müracaatlarına 24 saat ve 72 saat içinde cevap vermek zorunda olacaklar:

Taslakta yer alan öteki bir düzenleme ile birlikte tekrar Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi yahut yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcılarına içerik kaldırmaya ait müracaatları yanıtlama yükümlülüğü getirilecektir. İnternet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini sav eden gerçek ve hukukî bireyler, kurum ve kuruluşlar, özel hayatının saklılığının ihlal edildiğini sav eden şahıslar;İ aynı halde bu yükümlülük kapsamında bulunan toplumsal ağ sağlayıcılarına başvurabileceklerdir.

Toplumsal ağ sağlayıcıları şahısların yapacakları bu müracaatlara müracaattan itibaren en geç 72 saat içinde yanıt vermekle yükümlü hale getirilmesi planlanmaktadır. Firmalar bu yükümlülüğe uymamaları durumunda yüz bin Türk lirasından bir milyon Türk lirasına kadar BTK lideri tarafından idari para cezası uygulanabilecektir.

Diyelim ki toplumsal medyada şahsî haklarınız ihlal edildi. Şayet toplumsal ağ sağlayıcıya başvururken hakim yahut mahkeme kararı ile birlikte, şahsî haklarınızın ihlal edildiği içeriği toplumsal ağ sağlayıcıya bildiriyorsunuz. İşte yeni kanunla birlikte bu bildirime ait 24 saat içinde dönüş yapmayan, sizin hakkınızı ihlal eden içeriği kaldırmayan şirketler ceza alacaklar.

Son olarak toplumsal ağ sağlayıcılar kendisine gelen içerik kaldırma ve erişim manisi taleplerine ait istatiksel ve kategorik bilgileri içeren rapor tutmak zorunda olacak ve bu raporları üç aylık periyotlarla BTK’ya bildirmekle sorumlu olacaklardır. İstatistik tutma ve bildirme yükümlülüğüne ters davranan toplumsal ağ sağlayıcılarına bir milyon Türk lirasından beş milyon Türk lirasına kadar BTK Lideri tarafından idari para cezası uygulanabilecektir.

5. Tüm toplumsal medya şirketleri, Türkiye'deki kullanıcıların bilgilerini Türkiye'de bulunduracak:

Teklif taslak üzerinde yapılan bir öteki düzenleme ile birlikte Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt içi yahut yurt dışı kaynaklı toplumsal ağ sağlayıcılarının, Türkiye’deki kullanıcıların bilgilerini Türkiye’de barındırmakla yükümlü hale getiriliyor. Bu durum aslında şunu doğurmaktadır. Toplumsal ağ sağlayıcılar ülkemizde dataları tutmaya başladıklarında, hem toplumsal ağ sağlayıcı hem de yer sağlayıcı olacaklar böylece 5651 sayılı kanunda yer alan yer sağlayıcı kararlarına de tabi olacaklardır.

Düzenleme ile birlikte, hukuka muhalif hareket gerçekleştirenler şahısların tespiti daha kolay yapılabilecek. Kelam konusu şahısların bilgileri Türkiye’ hudutları içerisinde bulunduğu için BTK şahısların tespitini daha kolay yapabilecek (5651 sayılı Kanun yer sağlayıcı yükümlülükleri husus 5).Çünkü bu bilgiler bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere saklanmak zorunda olacaktır. Toplumsal ağ sağlayıcılarının bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde bir milyon Türk lirasından beş milyon Türk lirasına kadar BTK lideri tarafından belirlenecek bir idari para cezası uygulanacaktır.

Sonuç olarak yapılmak istenen düzenleme ile internet üzerinden işlenen kabahatlere karşı uğraşta yeni bir periyot başlayacak ve interneti cürüm aracı olarak kullanan bireylere karşı kıymetli mahzurlar sağlanacaktır. İnternet ve toplumsal medya hatası mağduriyetlerinin giderilmesi ismine yurtdışı merkezli toplumsal ağ sağlayıcılarının ülkemiz yargı mercileri ile iş birliği içinde olması gerekmektedir.

İnternet vasıtasıyla cürüm işleyen şahısların tespitinin hızlanması ve mağdurların kişilik haklarını koruyacak halde kısa mühletler içinde alınabilecek önlemlerin düzenlenmesi internet hukuku açısından olumlu olacağını düşünüyorum. Fakat burada değerli nokta ilgili kanunun düzenlemesinden sonra uygulamada “acaba keyfilik olacak mı?” sorusudur. Zira muhakkak siyasi kimliklere karşı tenkit niteliğinde olabilecek paylaşımların da bu düzenlemeler ışığında temel hak ve özgürlükleri kısıtlayıcı halde uygulanabileceği ihtimali bu değişikliklere karşı gelen en ağır tenkittir.