Wikipedia’nın En Kullanışlı 6 Özelliği

İki yılı aşkın mühlet yasaklı kalmasının akabinde 15 Ocak 2020’de Türkiye’de yine kullanıma açılan Wikipedia, dünyanın en interaktif ansiklopedisi. İçerisinde akla gelebilecek neredeyse her şeyle ilgili epey kapsamlı bilgiler içeren bir sürü makale, makaleleri yeni tutan çok sayıda iştirakçi var. Yani Wikipedia kapsamlı olmasının yanı sıra, herkesin erişebildiği en şimdiki bilgi kaynağı.

Böylesine güçlü bir platformu tam gücünde kullanmak için bilinmesi gereken kimi özellikler var. Özelliklerin kimileri kolay kolay kullanılabilse de kimileri biraz emek gerektiriyor. Lakin hepsi, kullanıldıktan sonra “Wikipedia güzel ki var” dedirtecek kıvamda. Bu yazıda anlatacağımız özellikler Wikipedia'nın web sürümüne ilişkin. Dileyenler Wikipedia'nın Android ve iOS uygulaması için derlediğimiz özelliklere de buradan ulaşabilirler.

En kullanışlı Wikipedia Özellikleri (Özet liste):

• Rastgele bir makale açma,
• Muhakkak bir yılda yaşanan olayları görüntüleme,
• Pozisyon bazlı çalışan Wikipedia Nearby,
• Kolay İngilizce için Simple Wikipedia,
• Bir makaleyi aygıta indirme,
• Wikipedia veritabanının tamamını indirme,

Rastgele bir makale okuyun:

Wikipedia epey geniş bir bilgi kaynağı olduğu için içerisinde merak edeceğinizi bile bilmediğiniz bir sürü farklı makale var. Boş vakitlerinizi pahalandırmak için eğitici bir aktivite arıyorsanız, Wikipedia’nın rastgele makale bulma özelliğini kullanmaya başlayabilirsiniz. Özellik ilginizi çektiyse buraya tıklayarak seyahatinize başlayabilir, sonrasında sayfanın sol tarafında bulunan “Rastgele unsur” tuşuna basarak devam edebilirsiniz.

Rastgele unsur özelliğinin karşınıza çıkarabileceği içeriklerin sonsuzluğunu anlatmak için bizim karşımıza çıkan birtakım makaleleri sıralayalım:

• Septik artrit (eklemlerde oluşan bir tıp enfeksiyon)
• Bo, Sierra Leone (Sierra Leone ülkesinin ikinci en büyük şehri)
• Uzak geleceğin vakit çizelgesi
• Türkan Saylan Sanat ve Bilim Mükafatları

Bizim verdiğimiz örnekler aklınızdaki ihtimalleri kısıtlamasın. Özellik, içerikleri külliyen rastgele seçtiği için kendinizi Barcelona spor kulübüyle ilgili bir makale okuduktan sonra, bir anda kuantum fiziği hakkında yapılan araştırmaları incelerken bulabilirsiniz. Bu sistem, bilgi uzayında kaybolma garantili :).

Muhakkak bir yılda neler olduğunu tek bir sayfada görüntüleyin:

Wikipedia, belirli bir yıl boyunca yaşanan olayları aylara bölerek görmenizi sağlayan bir özelliğe sahip. Üstelik bu özelliği kullanmak epeyce kolay. Tek yapmanız gereken Wikipedia’da bulunan arama kutucuğuna istediğiniz seneyi yazmak. Lakin eski bir seneyi yazarsanız bilgileri aylara bölmek yerine “Olaylar”, “Doğumlar”, “Vefatlar” olarak farklı kategorilere ayırıyor.

Örneğin arama kutucuğuna “1881” yazarsanız, “Doğumlar” kategorisinde ulu lider Mustafa Kemal Atatürk’ün ismini görmeniz mümkün. Bu özelliği doğum yılınızda neler olduğunu görmek üzere farklı sebeplerden dolayı de kullanabilirsiniz. Örneğin, 2002 doğumlu birisi arama kutucuğuna “2002” yazarak, A Ulusal Futbol Takımı’nın Dünya Kupası üçüncülüğünün hangi güne denk geldiği bilgisine ulaşabiliyor.

Yakınınızda bulunan yerleri Wikipedia Nearby özelliğiyle keşfedin:

• Buradaki temasa tıklayın,
• Açılan sayfada “Show nearby articles” tuşuna basın,
• Gerekli pozisyon müsaadesini verin.

Sayfanın İngilizce lisanında olması sizi yanıltmasın. Pozisyon üzerine heyeti bir özellik olduğu için, nerede olursanız olun, yakınında olduğunuz yerlerin bir listesi gösteriliyor. Şayet gösterilen yerlerin Wikipedia üzerinde Türkçe bir makalesi varsa, listede bulunan hususa tıklayarak o sayfaya ulaşabiliyorsunuz.

Wikipedia Nearby aracılığıyla, yurt içinde ya da yurt dışında bir seyahat yapıyorsanız, rehbere gereksinim duymadan etrafınızda bulunan tüm tarihî bölgeler hakkında bilgi sahibi olabilir, gezilecek yerleri listelemek için bu özelliği kullanabilirsiniz.

• Not: Özellik sizin aygıtınızda çalışmazsa pozisyon hizmetlerinin açık olup olmadığını denetim etmeyi unutmayın.

Kolay İngilizce ile yazılmış makaleler için Wikipedia Simple kullanın:

• İngilizce lisanında bir makale açın,
• Sol taraftaki lisanlar kısmını genişletin,
• “Simple English” lisanına tıklayın.

Wikipedia İngilizce lisanında barındırdığı 5.000.000 makale ile epey güçlü bir veritabanına sahip. Lakin bu makaleler bazen çok detaylı ve ağır bir lisan kullanılarak yazılmış olabiliyor. Hem fazla detaylardan kurtulmak hem de daha anlaşılabilir bir lisanla yazılmış makalelere ulaşmak için bu özelliği iki farklı formülle kullanabilirsiniz.

Birinci formül, üstte verdiğimiz hususları kullanarak gerçekleştirilebiliyor. İkinci metot için ise adres çubuğuna müdahale etmeniz gerekiyor. Adres çubuğunda bulunan “en” ibaresini silerek, yerine “simple” yazarak görüntülediğiniz makalenin kolay İngilizce ile yazılmış hâline ulaşabilirsiniz. Wikipedia’yı bilgisayar üzerinden kullanıyorsanız ikinci metot çok daha pratik.

• Not: Cristiano Ronaldo’nun İngilizce Wikipedia makalesi 30’u aşkın sayfadan oluşuyor. Kolay İngilizce lisan seçeneğindeki makale sadece 8 sayfa uzunluğunda. Ayrıyeten lisanı ve anlatımı epeyce anlaşılır biçimde yazılmış görünüyor.

Bir makaleyi çevrimdışı okuyabilmek için PDF olarak indirin:

• Dilediğiniz Wikipedia makalesini açın.
• Sol tarafta bulunan “PDF olarak indir” seçeneğine tıklayın.
• Açılan sayfada “İndir” tuşuna basın.
• İndirme otomatik olarak başlayacak.

Wikipedia’yı kullanmak için etkin bir internet teması olma zaruriliği, kullanılabilirliği bazen olumsuz etkileyebiliyor. Bu yüzden daha sonra okumak istediğiniz bir makaleye internet irtibatı olmadan ulaşmak isterseniz, o makaleyi PDF olarak indirebiliyor olmak epey hoş bir tahlil.

Süreçler üstte da anlattığımız üzere epey kolay. Fakat “İndir” tuşuna basmadan evvel aklınızda bulunması gereken bir ayrıntı var. Makalenin uzunluğuna nazaran, PDF belgesinin Wikipedia sunucuları üzerinde oluşturulması vakit alabiliyor. Yani tuşa bastıktan sonra indirme süreci çabucak başlamazsa endişelenmeyin. Biraz bekleyince süreç otomatik olarak başlatılıyor.

Tüm Wikipedia veritabanını indirin:

• Bu sayfaya giderek işletim sisteminiz için Kiwix Reader indirin ve kurun,
• Bu kontağa tıklayarak indirmek istediğiniz veritabanı belgesini seçin,
• Evrakın boyutu muhtemelen yüksek olacağı için beklemeniz gerekecek,
• “zim” uzantılı belge indikten sonra bulması kolay bir yere taşıyın,
• Kiwix Reader programını açın,
• Sağ üstte bulunan yatay üç çizgiye basın,
• “File>Open File” yolunu izleyin,
• Açılan pencerede indirdiğiniz “zim” evrakını seçin,
• Makale aramak için programda bulunan arama kutucuğunu kullanabilirsiniz.

Wikipedia üzerinde bulunan makaleleri sayfa sayfa indirmek her ne kadar kullanışlı olsa da bütün bir veritabanına çevrimdışı olarak ulaşabilme fikri tam manasıyla harika. Olağan bu kadar kullanışlı olan bir özellik, ödenmesi gereken büyük bir bedeli de yanında getiriyor. Wikipedia üzerinde sadece Türkçe lisanında bulunan makalelerin toplam boyutu neredeyse 5GB!

Türkçe lisanında yaklaşık 300.000 makale varken boyutu 5GB’a yaklaşan bu evrakın, 5.000.000’u aşkın İngilizce lisanındaki makalelerde kaç GB’a ulaşacağını varın siz düşünün. Lakin tekrar de istediğiniz an, istediğiniz yerden internet olmadan Wikipedia kullanmak için ödenebilecek bir bedel.

Kiwix Reader üzerinden Wikipedia kullanırken biz hiçbir biçimde yavaşlama yaşamadık. Hatta tüm makaleler fizikî olarak bilgisayarda bulunduğu için sıradan bir Wikipedia tecrübesinden çok daha süratli bir kullanım sunuyor. Bu ortada görseller konusunda da kaygı etmeyin, indirdiğiniz “zim” belgesi, içerisinde makalelerde bulunan görselleri de barındırıyor.

Bu ortada veritabanı belgesini indirirken belgeyi hangi isimle aramanız gerektiğini de söyleyelim. Aksi takdirde liste içerisinde kaybolmak mümkün. Evrakın indirme linkini ilişki olarak da paylaşabilirdik lakin yeni kalmak ismine belgeyi nasıl bulacağınızı anlatmak daha yanlışsız. Türkçe lisanındaki veritabanını indirmek için sayfada “wikipedia_tr_all_maxi“ öbeğini aratın. Yan tarafta çıkan tarihlerden en yenisini seçerek belgeyi indirin.

• Not: Kiwix Reader’ı önerme sebebimiz, Wikipedia’nın hususla ilgili sayfasında önerilen programlar ortasında en kullanışlılarından biri olması.

Dünyanın en büyük bilgi kaynağı olan Wikipedia’nın nimetlerinden en yeterli formda faydalanmak için kullanabileceğiniz özellikleri paylaştığımız yazımızın sonuna geldik. Şayet sizin de aklınıza gelen, Wikipedia’nın kullanışlı olduğu alanlar varsa bunları bizlerle yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.