Alibaba.com’un İsmi Neden Alibaba? İşte Muvaffakiyet Kıssası

Dünyanın en büyük e-ticaretşirketlerindenolan Alibaba, yüz milyonlarca müşteriye sahip. ABD'li dev Amazon’unen uygun alternatifi olarak da lanse edilen şirketin kestirimi bedeli 2 trilyon dolara yakın. Asıl ismi Alibaba Group olan firma dünyanın en büyük perakende satıcısı koltuğunda oturuyor.

Elektronik aygıtlardan tutun da tırnak makasına kadar etrafınızda gördüğünüz her 10 materyaleden 8’i Çin’de üretiliyor. Apple, Samsung, Sony üzere firmaların üretim tesislerinin çoğunluğu Çin’de bulunuyor. Haliyle Çin de Alibaba üzere şirketler sayesinde ihracat konusunda dünya önderi pozisyonuna geldi. Pekala ya bu muvaffakiyetlerin mimarı olan Alibaba'nın kıssası ne?

Alibaba, şu anda dünyanın en büyük şirketleri ortasında yer alsa da aslında kuruluş öyküsü epeyce hüzün dolu. 1999 yılında Jack Ma tarafından eski bir dairenin küçük bir odasında kurulan Alibaba, haliyle kimse tarafından bedel görmemişti. İnternet ile yeni yeni tanışan dünya için internetten ticaret yapmak çok ütopikti. Lakin Jack Ma, çocuğu üzere büyüttüğü şirketini rekordan rekora koşturdu.

Kuruluşundan 13 yıl sonra HongKongborsasında halka arz edilen şirket adeta borsaya doruktan giriş yaptı. Çünkü Alibaba paylarını yalnızca birkaç saat içerisinde tüketmişti. Aldığı bu yatırım ile daha da büyüyen şirket, 2015 yılında da Amerika’nın New York kentinde halka arz edilmiş, orada da 10 milyar dolara yakın rekor pay satışı yaptmıştı.

Jack Ma’nın bununla da yetinmeye hiç niyeti yoktu. Şirket ağır talep üzerine Hong Kong’da tekrar halka arz edilerek borsayı adeta altüst etti. Kendi rekorunu yenileyen şirket, tam 11 milyar dolardan fazla pay satarak adeta rekor kırdı. Bir e-ticaret sitesi düşünün ki eski bir konutta eski bir bilgisayarda kurulup bugünlere kadar gelsin; piyasa kıymeti 2 trilyon dolardan fazla, her halka arzlarında da milyarlarca dolar pay satsın… Pekala kim bu Jack Ma? 

Dünya devi Alibaba Group’un kurucusu Jack Ma'nın hikayesi:

1964 yılında Çin’in Hangzhou kentinde iki mahallî sanatkarın oğlu olarak dünyaya gelen Ma Youn, bilhassa okul hayatında daima başarısız oluyor. İmtihanlardan makûs notlar alan, derslerden sınıfta kalan, yaramazlıklardan disipline giden bir çocukluk geçiren Ma, meslek konusunda da başarısızlıklarına devam ediyor. 

Jack Ma'nın gerçek ismi Ma Youn. Jack ismini ise çocukluğunda yaşadığı kente gelen Amerikalı bir tenis hocası veriyor. Küçük Ma ise büyüdüğünde Jack ismini çok sevdiği için ismini Jack Ma olarak değiştiriyor.

Başarısız öğrenci, başarısız çalışan lakin başarılı iş adamı Jack Ma:

Birinci okuldan ortaokula geçiş sınavlarında 2 kez, ortaokuldan liseye geçişte 3 kere başarısız oluyor. Üniversiteye giriş imtihanlarına da 2 defa takılan Ma, en sonunda İngilizce Öğretmenliği kısmını kazanarak üniversite öğrencisi oluyor. Üniversiteye girmeyi başarıyor başarmasına da üstte da dediğimiz üzere aksilikler bir türlü yakasını bırakmıyor.

Jack Ma bir üniversite öğrencisi iken ailesi maddi olarak daha da zahmete düşüyor. O da hem okur hem de çalışırım diyerek 50’den fazla yere iş başvurusu yapıyor ancak maalesef hiçbir yer onu işe almıyor. Para kazanmak ismine Polislik Akademesi’ne başvuran Jack Ma, buradan da eli boş dönüyor.  Çünkü 4 polisin alınacağı seçmelere Ma dahil 5 kişi katılıyor ve maalesef Jack Ma polis olamıyor.

Başarısızlıklar ve şanssızlıklar bununla da bitmiyor. Ma bu sefer ki darbeyi ünlü bir fast food firmasından yiyor. Firma, 24 kişiyi işe alacağını duyuruyor ve Ma dahil 25 kişi müracaat yapıyor. Lakin bilin bakalım tekrar kim işe alınmıyor? Olağan ki de Jack Ma. Bitti mi sizce? Natürel ki bitmedi. Derler ya baht ağlarını ördü bir kez diye. Jack Ma bu ağlara bu sefer de 10 defa müracaat yaptığı Harvard Üniversitesi’nde takılıyor. Çünkü üniversite ünlü kurucunun her başvurusunu mektupla reddediyor. İş başa düşüyor…

Jack Ma'nın birinci iş deneyimi rehberlik, Alibaba'nın birinci hali ise çeviri sitesiydi:

Jack Ma, yaşadığı bu aksiliklere karşın içindeki teşebbüsçü ruhunu asla kaybetmediğini söylüyor. Alibaba’yı kurmasında turistlerin çok fazla katkısı olduğunu söyleyen Ma, bu nedenle Alibaba'yı aslında bir çeviri ve çeviri sitesi olarak kuruyor. 1972 yılında ABD’nin o dönemki lideri Richard Nixon’ın Hangzhou’ya gelmesiyle, Jack Ma’nın hayatı değişiyor.

Jack Ma, ABD lideri ile bir arada gelen turistlerin kaldığı Hangzhou Hotel’de fiyatsız çeşit rehberi olarak vazifeye başlıyor. Rehberliği karşısında para değil, İngilizce öğrenmek için yapan Jack Ma, oradaki turistler sayesinde İngilizcesini güzelce geliştiriyor. Tam 9 yıl boyunca gelen turistlerden lisan öğrenen Jack Ma, artık Çin eserlerini dünyaya pazarlamaya hazır hale geliyor.

Takvimler 1995’i gösterdiğinde Amerika’ya giden Jack Ma, burada arkadaşı sayesinde internet denilen yeni bir teknoloji ile tanışıyor. Arkadaşının çok ısrarı üzerine internette bir şeyler aratan Jack Ma, hiçbir biçimde Çin’in internette çıkmadığını fark ediyor. Arkadaşıyla bir arada Çince – İngilizce çeviri sitesi açıyorlar. Site kısa müddette muvaffakiyete ulaşıyor.

O vakitlerde çabucak hemen her internet olan yerden sitesine giriş yapılınca Jack Ma, ülkesini yani Çin’i dünyaya daha da çok tanıtmaya karar veriyor. Uzun süren düşünme ve ön hazırlık sürecinin akabinde Ma, ülkesindeki üreticilerin, işçilerin sesi olmaya ve kuracağı yeni sitesi ile Çin’de üretilen şeyleri dünyaya göstermeye, tanıtmaya karar veriyor. O sitenin ismi da kestirim edeceğiniz üzere Alibaba oluyor.

Pekala Jack Ma “Alibaba” ismini nasıl buldu? 

Ona internet birinci tanıtan arkadaşını ziyaret etmek için Amerika’ya tekrar giden Jack Ma, internet isminin dünyanın her lisanında tıpkı olduğunu fark ediyor ve kuracağı yeni sitenin de isminin her lisanda tıpkı olması gerektiğini düşünüyor. Otobüsle seyahat yaparak dışarıyı izleyen Ma’nın aklına ise birden o çok sevdiği masal Alibaba ve 40 Haramiler masalı geliyor.

Alibaba isminin her yerde birebir olup olmadığından emin olmak isteyen Jack Ma, San Francisco’da öğlen yemeği yediği bir lokantadaki garson kıza kendi şivesiyle masaldaki Alibaba'yı soruyor. Kız da gülerek Alibaba ve Kırk Haramiler’i kim bilmez ki diyerek “Açıl susam açıl” repliğiyle karşılık veriyor. Yemeğini yedikten sonra dışarıya çıkan Ma, önüne gelen 20 şahsa birebir soruyu soruyor ve herkesin bu masalı bildiğini anlıyor. 

O yıllarda internet dünyasını uygunca tanımaya başlayan Jack Ma, Alibaba isminin A ile başlamasından da dolayı sitenin aramalarda basitçe çıkacağını düşünüyor ve bu isimde karar kılıyor.

…ve o an geliyor, Alibaba dünyaya gözlerini açıyor:

Jack Ma kuracağı sitenin ismini kesinleştirdikten sonra ABD’de onu internet ile tanıştıran yakın arkadaşıyla bir arada izleyecekleri stratejileri belirliyorlar. Hani demiştik ya ünlü kurucunun asıl amacı Çin’i internet üzerinden dünyaya tanıtmak diye, o da o denli yapıyor. Doğup büyüdüğü meskende eski bilgisayarında Jack Ma alibaba.com internet sitesini faal ediyor. Platform birinci olarak Çinlilerin ürettiklerini tanıtmak hedefiyle kuruluyor.

Sitenin yayına başlamasının akabinde Jack Ma ve birkaç kişilik arkadaş takımı, siteye Çinli üreticileri ve satıcıları tanıtan makaleler giriyorlar. Yani ünlü CEO artık hedefine ulaşmış, internette Çin sözü aratılınca aramalarda çıkacak site inşa etmiş oluyor.

Yıllar boyunca 5 kuruş kazanmıyorlar:

Jack Ma ve grubu siteyi kurduktan sonra yıllarca 5 kuruş kazanamıyorlar. Onlar kazanamasa da tanıtımını yaptıkları kullanıcıları yararlarını yükseltiyorlar. Çünkü eserlerini Alibaba sayesinde dünyaya tanıtanlar ihracat taleplerine yetişemez hale geliyorlar. Hatta Jack Ma, Alibaba yüzünden önemli ziyana uğruyor. 

Bahisle ilgili Ma'nin hoş bir anısı da var. Bir gün Çin’de bir lokantada yemek yiyen Jack Ma, hesabı istiyor fakat hesabın ödendiği ve kendisine bir not bırakıldığı söyleniyor: “Ben sizin platformuza üye bir kullanıcıyım. Sayenizde çıkarlarım çok arttı. Ben kazanıyorum ancak siz kazanamıyorsunuz. Müsaade verin size bu yemeğinizi ben ısmarlayayım.”

Lokantada aldığı bu notu günümüzde hala daha saklayan Jack Ma, tekrar yollara düşerek soluğu Amerika’da alıyor. Ünlü kurucunun hedefi buradaki dev şirketlerden siteye yatırım daha da büyütmek ve 3 artık para kazanmaya başlamak.

Amerikalılar onu ‘Deli Jack’ diye tanıyorlar:

Jack Ma o vakitler taşı toprağı altın olarak bahsedilen Amerika’ya gitse de maalesef aradığını bulamıyor. Onlarca yardım fonuna, bağış kuruluşlarına ve periyodun iş adamlarına başvursa da kimse Alibaba’nın büyüyecek potansiyeli olduğuna inanmıyor. Hatta New York Times’a da haber olan Ma’nın ismi, Alibaba projesi yüzünden ABD’de ‘Meczup Jack’ olarak anılıyor.

Alibaba birinci kez halka arz ediliyor:

ABD’de aradığını bulamayan ve ismi meczuba çıkan Jack Ma, tekrar gerisine baka baka ülkesi Çin’e dönüyor. Artık umutları tükenen ünlü kurucunun aklına son bir fikir geliyor. Jack Ma evvelce kullanıcılarından bağış toplamayı düşünse de bunun olumsuz tesirler oluşturacağını düşünüyor ve şirketini halka arz etmeye karar veriyor. Jack Ma’ya nazaran bağış isteseydi yalnızca kayıtlı kullanıcılar verecekti ancak halka arz edilirse tüm dünya yatırım yapabilirdi.

Dahi olduğunu tekrar herkese gösteren Jack Ma, Alibaba’yı Hong Kong’da halka arz ederek tabir yerindeyse rekor bir yatırıma imza atıyor. Milyonlarca dolarlık pay satışı gerçekleştiren Alibaba, Jack Ma’nın kıymetli ticaret adımlarıyla Türkiye üzerinden de sipariş alan Alibaba Group halini alıyor. Hatta Alibaba, Ağustos 2018'de Trendyol'u satın alarak Türkiye'ye de dolaylı yoldan giriş yaptı. 

Jack Ma'nın sıradışı vizyonuyla günümüzdeki halini alan Alibaba'nın kıssası böyleydi. Jack Ma ise 2019'de emekliye ayrılarak Alibaba'yı genç yöneticilere bıraktı.

Bu muvaffakiyet öyküsüne Jack Ma'nın Davos'ta yaptığı şu konuşma ile noktayı koyalım:

“Teknoloji nedeniyle büyük dönüşümler yaşayan bir dünyada olduğumuz için çok şanslıyız. Yeni yapay zeka teknolojileri çok sayıda insanı muvaffakiyete taşıyacak, değişik bir gelişim sürecine sahne olacak. Fakat dürüstçe söylemek gerekirse, her teknoloji beraberinde toplumsal sorunları de getirecektir. Teknolojik olan her ihtilal insanları birbirine düşürecek, zira hepsi dünyayı daha da istikrarsız kılıyor.”

“Başarılı olmak için yüksek EQ’ya (duygusal zekaya) sahip olmalısınız. Başarınızı daima hale getirmek, kaybolmamak için de yüksek IQ’nuz bulunmalı. Lakin hürmet duyulan olmak için yüksek LQ’ya, yani sevginin IQ’suna sahip olmalısınız.”

“Hatalarınızdan ders alın, onlardan bir şeyler öğrenmeye bakın. Yanlışlarımızı diğerleriyle paylaşmalıyız. Fikrim şu ki başarılı olmak, başka insanların yanılgılarından da ders çıkartmaya, öteki insanların muvaffakiyet öykülerinden bir şeyler öğrenmeye dayanır.”

“Küreselleşme verdiği his, giderek artan bir acıdır ve bu durdurulamaz. Bir ticaret savaşı başlatmak kolaydır, lakin ticaret savaşını durdurmak çok zordur. Korkuyorum ve telaş duyuyorum.”

“Yapay zekalar ve büyük datalar, beşere yönelik bir tehdittir. Teknoloji her vakit insanları etkisiz hale getiren şeyler yapmamalıdır. Bilgisayarlar her vakit sizden daha akıllı olacaklardır: Onlar unutmazlar ve asla kızamazalar. Lakin bilgisayarlar asla bilge bir insan olamazlar. Yapay zekalar ve robotlar pek çok çalışma alanının sonunu getirecek. Bu mevzuda umut verici olan tek şey, gelecekte makineler tarafından denetim edilecek hizmet sanayisi gelişmeleri olacaktır.”

“Google, Facebook, Amazon ve Alibaba olarak bu yüzyılın en şanslı şirketleriyiz. Bu nedenle uygun şeyler yapmak ve güzel kalpli olmak üzere sorumluluklarımız var. Yaptığınız her şeyin yeterli bir gelecek için olduğundan emin olun.”