Google Türkiye’de Neden Çöktü?

Rekabet Kurumu’nun Google’a kestiği ceza, Google’ın ceza karşılığında aldığı yaptırım kararı ve son olarak 19 Aralık’ta yaşanan erişim problemleri, siber akın tatbikatları… Alışık olmadığımız bir haftayı geride bırakırken yaşanan meseleler, internette pek çok bilgi kirliliğine de neden oluyor. 

Türkiye’deki kullanıcılar, yaşanan erişim problemlerini Google Türkiye krizine bağlama eğilimi gösteriyorlar. Şu an için bu iki olayı birbirlerine bağlamak güç. Her iki taraftan da erişim meselelerinin nedenine ait, kriz ile ilişkili bir resmi açıklama yok.

Türkiye cephesinden yapılan tek açıklama Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Dr. Ömer Fatih Sayan’dan geldi. Sayan, USOM takımlarının araştırmayı sürdürdüğünü söyledi. Açıklamasındaki en dikkat çeken nokta, “Türkiye’nin verisi Türkiye’de kalmalıdır” cümlesi oldu.

Google’da yaşanan erişim sıkıntıları için şu ihtimaller karşımıza çıkıyor:

• Google Avrupa ya da öteki sunucularında sorun çıkması,
• Rekabet Kurumu ve Google krizi,
• Siber Kalkan 2019 tatbikatı,

Google’ın Avrupa’daki sunucularında sorun çıkması ihtimali her geçen dakika biraz daha bahtını kaybediyor. Zira Google’dan bu türlü bir açıklama gelmedi. Meseleler Avrupa ülkelerinde değil, Balkan Ülkeleri'nde ve Türkiye’de baş gösterdi. 

Rekabet Kurumu ve Google krizi ihtimali de çabucak hemen herkesin aklına gelen birinci unsur. Lakin krizin Google’ın hizmetini bütünüyle kesmesiyle bir ilgisi yok. Uyuşmazlığın çıkış noktası Google’ın taşınabilir uygulamalarını Android’de ön yüklü olarak sunması, bunun da haksız rekabete yol açması. Bu nedenle iki taraftan birinin erişim sıkıntısına neden olması krizi apayrı bir boyuta taşırdı. 

Son ihtimal ise Siber Kalkan Tatbikatı. Bu tatbikat sırasında Türkiye’de pek çok internet sitesi, toplumsal medya uygulaması ve bankacılık hizmetleri kısa vadeli erişim problemleri yaşayabilir. Çünkü 2019’da 136 binden fazla siber hücum gerçekleşti. USOM’un emeli tüm senaryoları deneyerek, giderek hiddetlenen siber savaşta güvenliği sağlamak. 

Pekala “Türkiye’nin verisi Türkiye’de kalmalıdır” kelamı ne tabir ediyor?

Aslında Türkiye’de faaliyet gösteren çabucak hemen her yabancı şirket ile yaşanan bir uyuşmazlık sonrasında bu kıymetli cümleyi duyuyoruz. Hatırlarsanız ödeme servisi PayPal, 2016’da Türkiye faaliyetlerini emsal bir nedenle durdurmuştu. Türkiye, PayPal’dan ülkemizdeki kullanıcıların bilgilerini yurt dışında değil, Türkiye’de bulundurmasını istemişti. 

PayPal ise Türkiye’de bu sunucu açmayı reddetmiş ve Türkiye’deki faaliyetlerini büsbütün askıya almıştı. Dr. Sayan’ın Google erişim sıkıntılarından sonra yaptığı “Türkiye’nin verisi Türkiye’de kalmalıdır” kelamı PayPal olayından sonra pek çok devlet yetkilisi ve teknoloji alanında uzman şahıslar tarafından tekrarlandı. Süreç Google Türkiye krizine kadar uzandı.

Dr. Sayan’ın açıklamasında yer alan son cümle, Google’a ve servislerine yaşanan erişim problemlerine ait bir “Acaba?” daha akıllara getiriyor. Çünkü Türkiye ve Google ortasındaki kriz, yalnızca Google’ın Android uygulamalarına bağlı bir kriz olmayabilir. 

Tüm yaşananların Google ve Facebook üzere dev şirketlerle ne ilgisi var?

Bilişim kesimine yakın olan okuyucularımız esasen ilgiyi rahatlıkla kurabilirler. Şayet rastgele bir yabancı şirketin toplumsal medya, arama motoru üzere uygulama ve hizmetlerini kullanıyorsanız, ferdî bilgileriniz o şirketlerin ellerine geçiyor. Şirketler ise bu dataları işleyerek size daha uygun reklamlar gösteriyorlar.

Aslında olay yalnızca reklamlar da değil. 2016’da ABD’deki başkanlık seçimleri sırasında yaşanan Cambridge Analytica krizi, bize o büyük şirketlerin bilgiler ile neler yapabileceğini göstermişti. Sonrasında anlaşıldığı ki İngiliz bilgi tahlil şirketi Cambridge Analytica, tarihin en büyük bilgi hırsızlığını yapıp 20’yi aşkın ülkede istediği adayın seçim kazanmasını sağlamıştı. 

Evet, bu latife değil. Pekala nasıl mümkün oldu? Örneğin X ülkesindeki internet kullanıcılarının dataları, ABD’deki ya da Avrupa’daki sunucularda depolanıyordu. X ülkesindeki resmi kurumlar ise kendi vatandaşlarına ilişkin datalar öteki hudutlarda bulunduğu için tüzel yaptırım uygulayamamışlardı.

Milyonlarca insanın şahsî siyasi tercih, dini inanç ve eğilimleri bir bir tespit edilmiş, aylar süren algı operasyonları ile kararları değiştirilmişti. Elbette bu durum yalnızca siyasi seçimler için de geçerli değil. İnternete bıraktığımız datalar, dönüp dolaşıp bizim hayatımızı “başkalarının istediği biçime getirmek” için kullanılıyor. 

Türkiye’nin de yabancı şirketlerden talebi net: Burada faaliyet göstermek istiyorsan, vatandaşlarımın bilgilerini yurt içinde saklayacaksın. İşte bu yüzden Facebook ve Google, şu anda Türk Telekom’un müşterisi. Türkiye’deki Facebook kullanıcılarının bilgileri, bir mühlet sonra İstanbul, Ataköy’deki özel sunucularda depolacak, çabucak akabinde da Google’ın Türkiye sunucuları faaliyete geçecek.

Bilgiler Türkiye’de olacaksa inançlı bir şekilde olduğumuzu kanıtlamak gerek: Mesela 19 – 20 Aralık 2019 Siber Kalkan Tatbikatı gibi…

Dataları inançta tutmak, artık bilgileri depolamaktan çok daha masraflı olabiliyor. Türkiye’nin yabancı şirketleri ülkemizde sunucu kurmaya ikna etmesi için inançlı bir bilgi bölgesi olduğunu da kanıtlaması lazım. 

İşte bu nedenle Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM), Siber Kalkan 2019 tatbikatını bu sabahın erken saatlerinde başlattı. 19 – 20 Aralık boyunca devam edecek tatbikat ile mümkün siber tehlikelere ne kadar hazır olduğumuzu görmek mümkün olacak. 

Google’ın erişim meselelerine ait elimizdeki bilgiler şimdilik bu kadar. Google Türkiye ofisinden, Rakabet Kurumu’ndan ve öbür devlet kurumlarından gelecek mümkün açıklamaları yakından takip ederek size aktarmaya devam edeceğiz, takipte kalın