Google’ı Alt Etmeyi Başaran Tek Arama Motoru: Seznam

Seznam, 1996 yılında Ivo Lukačovič tarafından yaklaşık 50.000 Çek korunası (yaklaşık 2.200 dolar) yatırımla o zamanki ismi Çek Cumhuriyeti olan Çekya’nın birinci internet portalı olarak kuruldu. Piyasaya sürüldüğü birinci yıllarda ülkenin en tanınan internet sitelerini ve günün değerli haberlerini listeleyen Seznam, kısa müddette Çekya’yı tesiri altına aldı.

Bu, Larry Page ve Sergey Brin’in Palo Alto’da Google’ı kurmasından iki yıl önceydi. 1998 yılında faaliyete geçen ABD’li şirket, birinci 10 yılında global arama pazarını tam manasıyla domine etti; lakin Seznam’ın başarılı iş modeli, onu piyasadaki ender oyunculardan biri yaptı. Seznam ayrıyeten bu müddet zarfında haritalar, e-posta ve fiyat karşılaştırması üzere fiyatsız hizmetler de geliştirdi.

Google, takvim yaprakları 2008 yılını gösterdiğinde Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) içindeki 31 ülkenin 30’unda pazar önderi oldu. Tek istisna hangi ülkeydi dersiniz? Evet, yanlışsız bildiniz, Çekya.

Lakin Çek arama motoru, Google’ın devasa gücüne sırf üç sene daha dayanabildi. EEA, Amerikalı internet devinin 2011’de Seznam’ı koltuğundan ettiğini açıkladı. Dijital pazarlama ajansı Evisions’ın son dataları, Google’ın Çekya pazarındaki hissesini 2018’in sonunda yüzde 74’e çıkardığını gösteriyor. Bu, Seznam’ın sahip olduğu yüzde 26’lık pazar hissesinin neredeyse üç katı.

Çek şirketin kendi meskeninde aldığı mağlubiyet, Google ile arama pazarında rekabet etmenin ne kadar imkansız hale geldiğini gösteriyor. Eski Seznam CEO'su Michal Feix, Seznam'ın 2010 yılına kadar Google’a Çekya’da üstünlük sağladığını; lakin o tarihten sonra arama trafiğinin masaüstünden mobile kaydığına dikkat çekiyor. Bu değişimin altında yatan temel faktör ise Android tabanlı telefonlara evvelce yüklü olan gelen Google uygulaması oldu. 

Google çatısı altındaki hizmetlerin evvelden konseyi olduğu akıllı telefonlarla birlikte arama alışkanlıklarının radikal bir biçimde değiştiğini söz eden Feix, “Bu Seznam için çok karmaşık bir sıkıntıydı. O andan itibaren kullanıcıların bizim radarımızdan kaybolmaya başladığını gördük” dedi.

Google ayrıyeten Android aygıt üreticilerinin arama uygulamasını ve Chrome tarayıcısını evvelden yüklemesini istedi. Şirket böylelikle, pazardaki küçük ve orta ölçekli öbür şirketlerin yaşamasını çok daha sıkıntı bir hale getirdi. Keza Seznam da, Android uygulamaları aracılığıyla pazarı tekelleştirdiğini söylediği Google’ı AB’ye şikayet etmişti. Bu durumu göz önüne alan Avrupa Komitesi, Temmuz 2018’de Google’a pazardaki hakim pozisyonunu berbata kullandığı gerekçesiyle 4,7 milyar dolarlık rekor bir ceza verdi. 

Elbette bu ve bunun üzere para cezaları, Google’ın arama motoru pazarındaki baskınlığını korumak için büyük harcamalar yapmasını engellemiyor. Google’ın çatı şirketi Alphabet, arama hizmetlerindeki iş ortaklarına Gmail ve YouTube üzere öteki hizmetlerinden elde ettiği gelirlerin yüzde 13,6’sı kadar ödeme yapmıştı. Bu ortaklar ortasında taşınabilir operatörler, yazılım geliştiriciler ve aygıt üreticileri bulunuyor. ABD’li teknoloji devi, Google’ın iPhone’da varsayılan arama motoru olabilmesi için 2018 yılında Apple’a tam 9,4 milyar dolar ödeme yapmıştı.